- Z jakich elementów składa się ludzka wypowiedź?

- W każdej wypowiedzi możemy wyróżnić: treść wiadomości, wolę jej przekazania, polecenia, prośby. Treść jest najczęściej faktem obiektywnym i pozostaje poza sferą ducha osoby, która ją wypowiada.
W wypowiedzi mogą być także zawarte: obserwacje, sugestie, oceny. Odkrywamy przez nie fragment siebie, np. wykształcenie, kompetencje zawodowe.
Jeśli natomiast wypowiedź nie służy tylko wymianie opinii, lecz jest też dzieleniem się uczuciami, to jej elementami mogą być: emocje, wspomnienia, pragnienia, ambicje, radości i smutki. Wówczas przekazujemy coś intymnego, ponieważ uczucia i stan ducha są zawsze osobiste i niepowtarzalne.
Słuchając wypowiedzi osób, które widzimy, otrzymujemy również przekaz niewerbalny.

- Czym jest mowa niewerbalna i jakie treści niesie?

- Mowa niewerbalna to m.in.: wyraz twarzy, mimika, gesty, a także sposób, w jaki się poruszamy. Jest więc bardzo ważnym źródłem wiedzy o nas samych, bo m.in. tą drogą przekazujemy stany naszych emocji.

- Spotykając drugą osobę, możemy zobaczyć w jej oczach smutek. Jak powinniśmy się zachować?

- Bardzo istotne jest podążanie za człowiekiem, zapytanie go: „Czy mogę coś dla ciebie zrobić? Czy chcesz mi o czymś opowiedzieć?”.

- Jakie błędy popełniamy w rozmowie z drugim człowiekiem?

- Uważne słuchanie utrudnia to, że jesteśmy obecni tylko ciałem, ale psychicznie jesteśmy niedostępni. Tymczasem bycie dostępnym dla drugiego człowieka jest szansą powtórnego rozwoju emocjonalnego. Rodzic słuchający całym sobą swego dziecka komunikuje mu: „Jesteś dla mnie ważny. Mam dla ciebie czas.” Natomiast mąż i żona słuchający siebie z pełnym zaangażowaniem uczą się, krok po kroku, nowych sposobów emocjonalnego zachowania.
Częstym błędem, który popełniamy podczas słuchania jest również odczytywanie myśli oraz osądzanie intencji i motywów kierujących innymi. Powinniśmy jednak pamiętać, że tak różnimy się od siebie, iż nie możemy przypisywać naszych myśli, uczuć czy motywacji drugiej osobie.
Pamiętam, że prowadząc wykład, zauważyłam kobietę z kamienną twarzą, która patrzyła w okno, przymykała powieki. „Nie słucha, ignoruje, bo nie podobają jej się zajęcia, nie wyniesie z nich żadnego pożytku” - pomyślałam. Po zakończeniu zajęć owa kobieta podeszła i łamiącym się głosem powiedziała, jak bardzo ważne i poruszające były dla niej te zajęcia i że bardzo potrzebuje porozmawiać ze swoją matką. Zamykała oczy i odwracała głowę, bo bała się, że się rozpłacze.
Być uważnym słuchaczem - to także być empatycznym słuchaczem: „Słyszę cię, przeżywam razem z tobą”- komunikujemy rozmówcy.

- Co jeszcze przeszkadza nam w dobrym słuchaniu?

- Trzeba zdawać sobie sprawę z tego, że podczas rozmowy włączamy różne blokady komunikacyjne, które utrudniają nam dobre słuchanie. Dzieje się tak, gdy czekamy aż rozmówca skończy, by powiedzieć mu naszą kwestię.
Bardzo przeszkadzają nam uprzedzenia, które nosimy w sobie - np. „głupie babskie gadanie” lub „nie pozwól mężczyźnie rządzić w domu”.
Barierą w uważnym słuchaniu są także pretensje, niewypowiedziane żale czy oczekiwania i brak przebaczenia.
Pamiętajmy również, że jesteśmy inni w odczuwaniu i postrzeganiu świata jako kobiety i jako mężczyźni, ale też w obrębie własnej płci jesteśmy indywidualni i niepowtarzalni.

- Jak „złe słuchanie” przekłada się na nasze relacje z najbliższymi?

- Złe słuchanie najbliższych powoduje, że jest nam coraz dalej do siebie. Czujemy się odrzuceni, zmniejsza się często nasze poczucie wartości. Nie dzielimy się uczuciami. Tymczasem - jak zauważył jezuita i psycholog John Powell - „Może nasze poglądy są mało oryginalne, ale nasze uczucia są tak niepowtarzalne, jak nasze odciski palców. Kiedy dzielę się z tobą moimi uczuciami, naprawdę dzielę się sobą.”
Ważne jest więc, aby sobie uświadomić, że możemy dyskutować o faktach, ale istnienia uczuć się nie kwestionuje.

- Jak mogą się zmienić nasze relacje z innymi ludźmi, gdy będziemy ich dobrze słuchali?

- Może to pozwolić dobrze się spotkać z drugim człowiekiem w przyjaźni i miłości i w konsekwencji czuć się szczęśliwym. Miłość i komunikacja idą ze sobą w parze. Cytowany wcześniej J. Powell twierdzi, że tym - czym jest krwiobieg dla ciała, tym dla miłości jest komunikacja. Krwiobieg ustaje, ustaje życie. A kiedy nie ma komunikacji, umiera miłość. Natomiast gdy słuchamy się z uwagą, doświadczamy przyjęcia i akceptacji, poprawia się nasze poczucie własnej wartości. „Gdyby moi rodzice chociaż raz powiedzieli mi przepraszam, przerywając moje wywody, chyba umarłbym na miejscu z radości. Oni nigdy nie mieli czasu, by mnie wysłuchać.” - to wypowiedź 18-latka, który uciekł z domu.
Pamiętajmy więc, że czas i uważne słuchanie to najpiękniejszy prezent, jaki możemy sobie podarować.