Na Wschodzie już w VII w. obchodzono święto "poczęcia Anny" (9 grudnia), którego treścią było założenie, iż św. Anna poczęła bez grzechu pierworodnego Maryję, Matkę Zbawiciela. W IX w. święto dotarło do Rzymu, ale już pod nazwą "poczęcia Maryi". Niespełna 200 lat później rozprzestrzeniło się po całej Europie Zachodniej (do Polski docierając w XIV w.). Oficjalnie święto Niepokalanego Poczęcia Najświętszej Maryi Panny zostało zatwierdzone przez papieża Sykstusa IV w 1476 r. dla diecezji rzymskiej, a następnie przez Klemensa XI dla całego Kościoła (w 1708 r.). Największe jednak znaczenie dla upowszechnienia się nowego święta w Kościele miało ogłoszenie dogmatu o Niepokalanym Poczęciu Najświętszej Maryi Panny przez papieża Piusa IX 8 grudnia 1854 r. W swojej bulli Ineffabilis Deus Papież napisał: "Ogłaszamy, orzekamy i określamy, że nauka, która utrzymuje, iż Najświętsza Maryja Panna od pierwszej chwili swego poczęcia - mocą szczególnej łaski i przywileju wszechmocnego Boga, mocą przewidzianych zasług Jezusa Chrystusa, Zbawiciela rodzaju ludzkiego - została zachowana nietknięta od wszelkiej zmazy grzechu pierworodnego, jest prawdą przez Boga objawioną i dlatego wszyscy wierni powinni w nią wytrwale i bez wahania wierzyć".
Choć prawda o Niepokalanym Poczęciu Maryi została ogłoszona jako dogmat dopiero w XIX w., warto zaznaczyć, że istniała w świadomości wiernych niemal od samego początku. I tak w "Aktach męczeństwa św. Andrzeja" z III w. czytamy: "Jak z niepokalanej ziemi został stworzony Adam, tak było konieczne, by z Niepokalanej Dziewicy narodził się Syn Boży". Św. Efrem żyjący w IV w. pisał: "W Tobie, Panie, nie ma skazy, nie ma jej także w Twojej Matce". Podobnego ducha jest wypowiedź św. Cyryla Aleksandryjskiego (V wiek): "Kiedyż to widziano, aby budowniczy wznosił sobie mieszkanie i najpierw oddał je w posiadanie największemu swemu wrogowi?". Niemal identycznych świadectw można przytaczać całe mnóstwo. Wszystkie one świadczą jedynie o tym, iż pierwsi chrześcijanie nie mieli żadnych wątpliwości co do Niepokalanego Poczęcia Matki Jezusa Chrystusa. Pewne dysputy pojawiły się dopiero w średniowieczu. Ostatecznie, i to nie bez wielkich zasług bł. Dunsa Szkota (XIII/XIV w.), przyjęto, że Maryja została zachowana od grzechu pierworodnego prewencyjnie. To, co w człowieku dokonuje chrzest, w Maryi dokonał Duch Święty w czasie Jej poczęcia. Odtąd też święto Niepokalanego Poczęcia zaczęło bardzo szybko rozprzestrzeniać się w całym Kościele. Na koniec warto jeszcze zaznaczyć, że także w czasie prywatnych objawień Matki Bożej (Lourdes - 1858 r., Gietrzwałd w Polsce - 1877 r., Fatima - 1917 r.) Maryja sama określała siebie jako "Niepokalanie Poczętą". Tak więc ostatecznie papież Pius IX w 1854 r. oficjalnie i uroczyście zatwierdził tylko to, co istniało w świadomości Kościoła od samego początku.