Lekcja z odpowiedzialności

KS. IRENEUSZ SKUBIŚ: - Eminencjo, byliśmy świadkami lekcji odchodzenia, jaką dał nam Jan Paweł II. Jak rozumieć inną lekcję - odpowiedzialności za Kościół, tym razem daną nam przez Benedykta XVI?

KARD. STANISŁAW DZIWISZ: - Jan Paweł II był bardzo blisko kard. Josepha Ratzingera - potem kard. Ratzinger jako papież Benedykt XVI był blisko myśli Jana Pawła II. Jan Paweł II konsultował się z kard. Ratzingerem we wszystkich ważnych sprawach także w ostatnich dniach swego życia. Oczywiście, każdy z nich ma swój charyzmat. Ojciec Święty Benedykt XVI to wielki papież, który przez swoje przygotowanie intelektualne, teologiczne i duchowość wpłynął na odnowienie i pogłębienie życia religijnego Kościoła. Z pewnością przejdzie do historii jako wielki papież. Jego charyzmat był niepowtarzalny, tak jak niepowtarzalny był charyzmat Jana Pawła II, który inaczej realizował swój pontyfikat. Ale widzimy w tym jakieś dopełnienie. Obecny Ojciec Święty na pewno wziął pod uwagę wszystkie swoje sprawy osobiste i przedstawił swoją decyzję na Konsystorzu. Trzeba ją uszanować i polecić Panu Bogu. Duch Święty rządzi Kościołem i tchnie w danym momencie. Przyjmujemy to jako wolę Bożą z natchnienia Ducha Świętego.

- Benedykt XVI wielokrotnie mówił o Kościele jako łodzi miotanej po niespokojnych falach oceanu świata. Jak w duchu wiary interpretować jego decyzję? Czy należy tu zdać się na działanie Ducha Świętego?

- Absolutnie trzeba to przyjąć jako wolę Bożą. Decyzja ta była przemodlona, przemyślana i na pewno Ojcu Świętemu nie było łatwo ją podjąć. Będąc tyle lat przy Janie Pawle II, wiem, że takie decyzje wiele kosztują. I ta decyzja była trudna, ale odważna.

- Czy decyzja o ustąpieniu z urzędu przez papieża Benedykta XVI była dla Księdza Kardynała zaskoczeniem?

- Decyzja Benedykta XVI wszystkich nas zaskoczyła, bardzo głęboko. Nie spodziewaliśmy się tego, ale przyjmujemy ją z wiarą i dziękujemy Ojcu Świętemu za wszystko, co uczynił i co jeszcze dla nas uczyni. Na pewno odda się kontemplacji i w modlitwie będzie nadal wspierał Kościół swoją osobą i charyzmatem.

- Patrzył Eminencja na Benedykta XVI zapewne inaczej niż my wszyscy, mając szczególne rzymskie doświadczenie. Proszę o kilka myśli na ten temat.

- Mieliśmy w minionym wieku naprawdę wielkich papieży. Każdy z nich miał swój charyzmat, ale one się uzupełniały. W ten sposób prowadzony był Kościół, którego pasterze umieli w danym momencie być opoką, na której się opierał Kościół, na której opierała się także cała ludzkość. Poczynając od Leona XIII, przez Piusa X, Benedykta XV, Piusa XI, Piusa XII i, oczywiście, Jana XXIII, Pawła VI, Jana Pawła I oraz Jana Pawła II, każdy z tych papieży miał swój charyzmat, każdy wniósł w Kościół oprócz tego, co czerpał z Ducha Świętego, także swoją osobowość. Benedykt XVI również oprócz tego, co Duch Święty mówi do niego, wnosi w Kościół swoją osobę, swój wyjątkowy talent i charyzmat. To wszystko owocuje. Nowy papież też wniesie do Kościoła siebie, ubogaci Kościół nowym charyzmatem.

- Jak Ksiądz Kardynał słusznie powiedział - papież jest ostoją nie tylko dla Kościoła, dla ludzi wierzących, ale i dla całej ludzkości. Czekamy więc na nowego papieża, który przeprowadzi Kościół bezpiecznie przez burze i wichry chwili obecnej...

- Kościół jest znakiem sprzeciwu. Był, jest i nim będzie, ponieważ ma swoje posłannictwo, niesie swoje orędzie, które nie wszystkim odpowiada. Dlatego modlimy się głęboko o papieża, który będzie umiał tak poprowadzić Kościół, by mógł on dalej spełniać swoją misję, zleconą mu przez Pana Jezusa.

- Przed Eminencją jako kardynałem elektorem przyszłego konklawe stoi teraz wielkie zadanie - głos każdego elektora jest dla Kościoła i dla całej ludzkości bardzo ważny. Ksiądz Kardynał będzie musiał głęboko zastanowić się nad kandydatem na papieża...

- Trzeba tu wrócić do tekstów Jana Pawła II, który m.in. w swoim testamencie napisał znamienne słowa: „Duch Święty wskaże”. Kardynałowie zebrani na modlitwie mają tę wolę Bożą rozeznać, wskazanie Ducha Świętego przyjąć i w ten sposób wprowadzić nowego papieża. Po raz pierwszy będę uczestniczył w konklawe, ale jak słyszałem od księży kardynałów, na konklawe odczuwa się obecność Ducha Świętego. Trzeba się otworzyć na Jego tchnienie i wybrać człowieka, którego chce Pan Bóg.

- Będziemy wspierać ten wybór modlitwą...

- Mam wielkie zaufanie do modlitwy Kościoła, przez nią można uprosić Ducha Świętego, żeby wskazał spośród kandydatów osobę najbardziej właściwą, taką na dziś i na jutro Kościoła. A poza tym jestem przekonany, że będzie nas wspierał swoim orędownictwem bł. Jan Paweł II...

- Benedykt XVI mówił, że czuje, jak Jan Paweł II patrzy na niego z okna niebieskiego. Myślę, że i teraz z serdeczną troską łączy się on ze swoim Kościołem.

- Zapewne bł. Jan Paweł II o nas wszystkich pamięta, bo zawsze był wierny w swojej miłości do Boga i człowieka. Będziemy liczyć także na wsparcie duchowe Benedykta XVI, który powiedział, że będzie prosił Pana Boga, by wszystkie sprawy w Kościele układały się pomyślnie, w imię Jezusa Chrystusa. Ale zapraszam również wszystkich Czytelników „Niedzieli” do wielkiej modlitwy za Kościół oraz modlitwy do Ducha Świętego, aby wskazał osobę, której dzisiaj Kościół potrzebuje.

Pan Bóg stworzył świat z miłości i troszczy się o niego nieustannie jak gospodarz o swoją winnicę (por. Iz 5, 1-2), a mimo to tym światem wstrząsają rozmaite dramaty i kryzysy. Niektóre z tych kryzysów są skutkiem ludzkiej słabości i grzechu, inne zaś mają przyczyny naturalne (por. Iz 5, 5-7). Dzisiaj jesteśmy właśnie świadkami takiej kryzysowej sytuacji, wskutek której cierpią setki tysięcy ludzi na całym świecie, którzy zachorowali na Covid 19, doświadczając niejednokrotnie niewyobrażalnej traumy. Wielu z nich przeżywało ostatnie chwile swego życia w ogromnym bólu i osamotnieniu. Współczujemy tym, którzy utracili swoich bliskich i przyjaciół lub też mierzą się ze skutkami poważnego kryzysu gospodarczego, lękając się o byt swoich rodzin.

W obliczu tych wstrząsających naszym życiem doświadczeń, człowiek stawia sobie zasadnicze pytania: na jakim fundamencie powinien oprzeć swoją egzystencję, aby była ona stabilna i trwała? Odpowiedź na to pytanie odnajdujemy w słowach dzisiejszej Ewangelii: „Czy nigdy nie czytaliście w Piśmie: Właśnie ten kamień, który odrzucili budujący, stał się głowicą węgła” (Mt 21, 42). Najpoważniejszym źródłem kryzysów w życiu człowieka, zarówno w wymiarze indywidualnym, jak i społecznym, jest odrzucenie Jezusa i Jego Ewangelii. Wyjście z tych kryzysów może dokonać się tylko przez całkowite zaufanie Chrystusowi i oparcie się na Nim.

Takie oparcie na Jezusie możliwe jest razem z Maryją i przez Maryję. Wyrazem tego jest zawołanie TOTUS TUUS, widniejące w papieskim herbie św. Jana Pawła II Wielkiego. Te dwa słowa wyrażają całkowitą przynależność do Jezusa za pośrednictwem Jego Matki. Wzywając orędownictwa Maryi i rozważając tajemnice Jej życia, będziemy za tydzień – w jedności z papieżem Franciszkiem – przeżywali dwudziesty Dzień Papieski pod hasłem „TOTUS TUUS”. Przypada on w tym roku w jubileusz stulecia urodzin oraz w piętnastą rocznicę śmierci św. Jana Pawła II. Dlatego chcemy oto na nowo rozważyć sens dwóch ważnych słów, owych „TUTUS TUUS” – „Cały Twój”, które ukształtowały duchowe oblicze Ojca Świętego, by odkryć ich ponadczasową aktualność.

I. W czym się wyraża postawa TOTUS TUUS?

Proces zawierzenia Maryi ukazuje nam ewangelijna scena wesela w Kanie Galilejskiej (por. J 2, 1-11). Maryja jako pierwsza dostrzega trudną sytuację weselników i natychmiast zwraca się do Jezusa z prośbą o pomoc (por J 2, 3). Poleca jednocześnie sługom (por. J 2, 5b), aby zaufali Jej Synowi, wykonując dokładnie Jego polecenia. W autentycznym zawierzeniu Maryi nie ma nic z bałwochwalczego aktu, przeciwnie, jest ono prostą drogą realizacji chrześcijańskiego powołania. Św. Ludwik Maria Grignion de Montfort w „Traktacie o prawdziwym nabożeństwie do Najświętszej Maryi Panny”, w którym swe źródło mają rozważane przez nas słowa „TOTUS TUUS”, pisze: „(…) nasza doskonałość polega na tym, by upodobnić się do Jezusa Chrystusa (…). A ponieważ ze wszystkich ludzi Najświętsza Maryja Panna najbardziej podobna jest do Pana Jezusa, stąd wynika, że spośród wszystkich innych nabożeństw, nabożeństwo do Najświętszej Maryi Panny duszę naszą najbardziej jednoczy z Panem Jezusem i sprawia, że staje się Jemu najbardziej podobna” (Szczecinek 2000, s. 133-134). Zawierzenie Maryi oznacza najpierw pokładanie nadziei w Jej macierzyńskim orędownictwie. Wyznacza ono także konieczność zgłębiania tajemnic Jej życia, aby tak jak Ona podążać za Chrystusem w codzienności.

II. Macierzyńska troska Maryi

Orędownictwo i opieka Maryi były szczególnie widoczne w życiu i posługiwaniu św. Jana Pawła II. Świadectwem tego jest myśl skierowana do młodzieży w Rzymie w 2003 roku: „Mocą tych słów [TOTUS TUUS] mogłem przejść przez doświadczenie strasznej wojny, straszliwą okupację nazistowską, a później także przez inne trudne powojenne doświadczenia”. Szczególnym zaś znakiem troski, jaką Maryja otaczała Papieża Polaka, było jego cudowne ocalenie w czasie zamachu na Placu Świętego Piotra w Rzymie 13 maja 1981 roku.

Maryja i miłość do Niej były od początku obecne w dziejach naszego narodu, czego świadectwem jest pieśń „Bogurodzica”. Opieka Matki Bożej objawiała się z kolei w trudnych momentach naszej historii. Wystarczy przypomnieć cudowną obronę Jasnej Góry w czasie potopu szwedzkiego czy odparcie wojsk bolszewickich w 1920 roku. W okresie zaborów i okupacji jednoczyła Polaków ufna modlitwa i myśl, że naród nie zginie, póki ma swoją Królową. Potwierdziła to Maryja, objawiając się Gietrzwałdzie i przemawiając w języku polskim – w języku narodu, który nie miał wówczas swego państwa na mapach świata. Świadectwem bezgranicznego zawierzenia Maryi były postacie dwóch wielkich Prymasów Polski XX wieku. Słowa kard. Augusta Hlonda: „zwycięstwo, kiedy przyjdzie, będzie to zwycięstwo przez Maryję” uczynił programem swojej posługi jego następca Sługa Boży kard. Stefan Wyszyński. Prymas Tysiąclecia dał temu wyraz w Ślubach Jasnogórskich.

Tak licznie rozsiane po ziemiach naszej Ojczyzny sanktuaria maryjne, będące celem pielgrzymek, świadczą o wielkiej ufności Polaków w orędownictwo Matki Bożej. Znakiem tego są również przydrożne kapliczki, figury i Jej wizerunki zdobiące ściany naszych domów. Jest nim szkaplerz i medalik zawieszone na szyi oraz różaniec. Towarzyszą one nam wszędzie tam, gdzie żyjemy, pracujemy czy tworzymy, w podróży i w różnych okolicznościach naszego życia. Przypominają nam, iż Maryja nieustannie otacza nas macierzyńską miłością i pragnie, abyśmy zawierzyli Jej życie.

III. W szkole Maryjnego zawierzenia

Przez zawierzenie się Matce Bożej jesteśmy równocześnie zaproszeni do szkoły Maryi (por. św. Jan Paweł II, „Rosarium Virginis Mariae”, nr 1, 3, 14 i 43). W scenie Zwiastowania nasza Nauczycielka i Przewodniczka uczy nas całkowitego zaufania słowu Boga. Oznacza ono „zawsze czynić to, co Chrystus nam mówi zarówno w Piśmie Świętym, jak i poprzez nauczanie Kościoła. Nie jest to łatwe – jak napisał św. Jan Paweł II – Często trzeba wiele odwagi, aby postępować wbrew obowiązującym prądom (…). Lecz (…) taki jest właśnie program życia prawdziwie udanego i szczęśliwego” (Orędzie na III Światowe Dni Młodzieży. Rzym, 13 grudnia 1987 roku).

Zażyła więź z Bogiem prowadzi i wyraża się w miłości do drugiego człowieka, zwłaszcza potrzebującego, samotnego, ubogiego i bezradnego. Tu także Maryja jest wzorem, śpiesząc z pomocą swojej krewnej Elżbiecie. Ta miłość – tylko pozornie bezsilna – objawia się także w obecności na drodze krzyżowej i w momencie śmierci Pana Jezusa. Matka Najświętsza do końca – nawet w obliczu cierpienia i trwogi konania – jest blisko Swojego Syna. W Jej sercu – po śmierci Chrystusa – została przechowana wiara Kościoła, który wspierała Swoją modlitwą w oczekiwaniu na dar Ducha Świętego. Maryja Gwiazda Nowej Ewangelizacji jaśnieje jako wzór głoszenia Dobrej Nowiny.

Aby zgłębiać orędzie, które Swoim życiem przekazała nam Maryja, zachęcamy wszystkich do codziennej modlitwy różańcowej. Jest ona prośbą i medytacją kształtującą w nas postawę zawierzenia – „TOTUS TUUS”. Praktykujmy tę postawę, udając się do pracy, do szkoły, uczelni czy choćby na zakupy. Niech będzie ona zarówno wspólną modlitwą małżonków, jak i całych rodzin, a także ludzi samotnych, chorych i cierpiących, pozostających w kwarantannie czy w izolacji. W nawale obowiązków i zadań rozważenie choćby jednej różańcowej tajemnicy będzie źródłem pociechy i natchnienia. Różaniec uczy nas słuchać natchnień Ducha Świętego, kochać Jezusa, służyć Kościołowi, cieszyć się wiarą, być pokornym, posłusznym i ofiarnym. Maryja rozgrzeje nasze oziębłe serca i skieruje je ku służbie bliźnim.

IV. „Żywy pomnik” św. Jana Pawła II

W trud kształtowania wiary i postawy zawierzenia Maryi u młodego pokolenia Polaków włącza się Fundacja „Dzieło Nowego Tysiąclecia”. Co roku obejmuje ona swoją opieką blisko dwa tysiące zdolnych uczniów i studentów z niezamożnych rodzin, z wiosek i małych miejscowości całej Polski. „Dzięki temu, że od dwóch lat jestem stypendystką Fundacji – pisze w swoim świadectwie Tamara z diecezji zielonogórsko-gorzowskiej – mogę rozwijać swoje talenty i wzrastać. Jestem bardzo wdzięczna za ludzi, których poznałam dzięki Fundacji. Dziękuję wszystkim wspierającym to dzieło. Dzięki Wam stale widzę Miłość Bożą w moim życiu”.

W przyszłą niedzielę – podczas kwesty przy kościołach i w miejscach publicznych – będziemy mogli wesprzeć materialnie ten wyjątkowy, budowany konsekwentnie od 20 lat przez nas wszystkich „żywy pomnik” wdzięczności dla św. Jana Pawła II. Dzisiaj, w obliczu trudności finansowych wielu rodzin, przez składane ofiary mamy szansę podtrzymać, a niejednokrotnie także przywrócić nadzieję w sercach młodych na lepszą przyszłość i realizację ich edukacyjnych aspiracji dla dobra Kościoła i naszej Ojczyzny. Niech udzielone w ten sposób wsparcie – nawet w obliczu osobistych trudności i niedostatków – będzie wyrazem naszej solidarności i wyobraźni miłosierdzia.

Na czas owocnego przeżywania XX Dnia Papieskiego udzielamy wszystkim naszego pasterskiego błogosławieństwa.

Podpisali: Kardynałowie, Arcybiskupi i Biskupi

obecni na 386. Zebraniu Plenarnym Konferencji Episkopatu Polski,

Jasna Góra-Częstochowa, 27-29 sierpnia 2020 r.