Jako młodego księdza cierpienie go onieśmielało. Zmienił nastawienie, gdy pewien stary człowiek, ciężko doświadczony przez los – represjonowany przez władze komunistyczne, schorowany i przykuty do łóżka – powiedział mu, że jest szczęśliwy. Młody ks. Wojtyła nie pytał tamtego człowieka dlaczego, ale wiedział, że aby dojść do takiego przekonania, potrzeba silnej wiary i dostrzeżenia swego cierpienia w świetle ofiary Jezusa Chrystusa na krzyżu.

Chorzy i cierpiący od samego początku zajmowali wyjątkowe miejsce w sercu i nauczaniu Jana Pawła II. To była jego arystokracja, mająca zarezerwowane miejsca najbliżej ołtarza podczas papieskich celebr. Zwykł ich nazywać „największym skarbem Kościoła”.

Już na drugi dzień po wyborze na papieża, przy okazji odwiedzin w rzymskim szpitalu chorego przyjaciela – bp. Andrzeja Marii Deskura, powiedział: „U progu mego pontyfikatu chcę się oprzeć przede wszystkim na tych, którzy cierpią i którzy cierpienia swoje, swoją mękę i ból łączą z modlitwą. Najdrożsi bracia i siostry, chciałbym powierzyć się waszym modlitwom! Sądząc po ludzku, jesteście słabi, chorzy, lecz jesteście także bardzo potężni, bardzo potężni, jak potężny jest Jezus Chrystus Ukrzyżowany. Oto wasza moc płynie z waszego podobieństwa do Niego”.

W lutym 1984 r. Jan Paweł II napisał piękny list apostolski Salvifici doloris o chrześcijańskim sensie cierpienia. Odwołał się w nim do naszych ludzkich doświadczeń, kiedy w dramatycznych chwilach niezawinionego bólu wykrzykujemy do Boga pytanie: dlaczego?! Jakże często – zauważa papież – w takich momentach wątpimy lub wręcz odwracamy się od Stwórcy, nie mogąc znaleźć sensu w karze, która nas spotkała.

Uczył, że cierpienie nie jest bynajmniej karą za grzechy. Wręcz odwrotnie. Tak to tłumaczył we wspomnianym liście: „W oczach sprawiedliwego Boga (...), uczestnicy cierpień Chrystusa stają się godni tego królestwa. Przez swoje cierpienie odwzajemniają oni niejako tę nieskończoną cenę męki i śmierci Chrystusa, która stała się ceną naszego Odkupienia (...). Chrystus wprowadził nas do tego królestwa przez swe cierpienie. I przez cierpienie również dojrzewają do niego ludzie ogarnięci tajemnicą Chrystusowego Odkupienia” (n. 21).

Doświadczenie zamachu musiało być w papieżu głębokie, skoro właśnie w jego 11. rocznicę – 13 maja 1992 r.ustanowił Światowy Dzień Chorego.

Nauczał, aby nie traktować cierpienia jako nieszczęścia. Uważał, że jest ono darem, a on sam musi głosić Dobrą Nowinę o cierpieniu. Dlatego 29 maja 1994 r., po kolejnej operacji w poliklinice Gemellego, powiedział: „Pragnę podziękować za ten dar. Zrozumiałem, że ten dar był potrzebny”.

Zaraz potem wypowiedział wstrząsające słowa, w świetle których trzeba inaczej spojrzeć na wydarzenia z 13 maja 1981 r.: „Zrozumiałem wtedy, że mam wprowadzić Kościół Chrystusowy w trzecie tysiąclecie przez modlitwę i wieloraką działalność, ale przekonałem się później, że to nie wystarcza: trzeba było wprowadzić go przez cierpienie – przez zamach trzynaście lat temu i dzisiaj przez tę nową ofiarę. Dlaczego właśnie teraz, dlaczego w tym roku, w Roku Rodziny? Właśnie dlatego, że rodzina jest zagrożona, rodzina jest atakowana. Także papież musi być atakowany, musi cierpieć, aby każda rodzina i cały świat ujrzały, że istnieje Ewangelia – rzec można – «wyższa»: Ewangelia cierpienia, którą trzeba głosić, by przygotować przyszłość, trzecie tysiąclecie rodzin, każdej rodziny i wszystkich rodzin”.

Był szczególnie wiarygodnym świadkiem cierpienia, bo nauczał o nim nie tylko słowami, ale i doświadczeniem człowieka cierpiącego. Pokazał przy tym nam wszystkim, że w cierpieniu można być radosnym i szczęśliwym.