Historia Matki Bożej z Gwadelupy rozpoczęła się 9 grudnia 1531 r. Tego dnia piękna postać kobieca ukazała się nawróconemu niedawno na wiarę katolicką azteckiemu chłopu Juanowi Diego na drodze nieopodal wzgórza Tepeyac, na przedmieściach stolicy Meksyku. Przedstawiła się jako Matka Boga i poprosiła, by w miejscu spotkania zbudowano kościół. W trakcie kolejnego spotkania oddała Diego płaszcz i nakazała, by przekazał go wraz z zerwanymi różami biskupowi. Kiedy wieśniak spełnił prośbę i w obecności biskupa rozłożył płaszcz, ukazał się na nim wizerunek Matki Bożej. Niebawem w okolicy nastąpiły cudowne uzdrowienia. Te zdarzenia sprawiły, że wkrótce w miejscu spotkania Matki Bożej i Diego wzniesiono niewielki kościół, w którym umieszczono wizerunek Nieskalanej Dziewicy.
Przez wieki Matka Boża z Gwadelupy stawała się fundamentem meksykańskiej katolickiej świadomości, strażniczką nadziei i marzeń ludzi wszystkich stanów, a dzięki Jej wizerunkowi od grudniowych objawień w 1531 r. po dziś dzień nastąpiły miliony nawróceń na wiarę chrześcijańską (obecnie w Meksyku jest ok. 95% katolików).
Umiłowanie meksykańskiej Madonny rozprzestrzeniło się na obszar całej Ameryki, przede wszystkim od ogłoszenia Jej przez papieża Piusa XII w 1945 r. "Cesarzową Ameryk". W 1988 r. ustalono obchody Jej święta na dzień 12 grudnia.
Wspomnieć można, że celem pierwszej podróży Jana Pawła II w 1979 r. był Meksyk i odwiedziny Jej kościoła. Ponownie Papież nawiedził Gwadelupę w 1990 r., by ogłosić Diego błogosławionym (Kanonizacja Diego miała miejsce w 2002 r.).
W Polsce wizerunek Madonny z Gwadelupy nie jest szeroko znany, mimo że często porównuje się jego kult z uwielbieniem Matki Bożej Częstochowskiej w naszym kraju. Pewnym potwierdzeniem tego porównania była ciekawa wystawa w 1991 r. w Państwowym Muzeum Etnograficznym w Warszawie Spotkanie świętych obrazów, poświęcona współczesnym wizerunkom Matki Bożej Częstochowskiej i Matki Bożej z Gwadelupy.
Pisząc słowo wstępne do tej ekspozycji, prezes Instytutu Guadalupe Martin C. Kelly porównał Matkę Bożą z Gwadelupy w Meksyku z Matką Bożą Częstochowską: "Obie są wizerunkami Marii, Matki Boga. Obraz święty z Częstochowy namalowany jest na drewnie - jak mówi legenda - ręką św. Łukasza. Obraz święty z Guadalupe namalowany jest na tkaninie z włókien agawy - jak mówi legenda - ręką Boga".
Dziewice z różnych kontynentów, różnych epok historycznych i różnych kultur łączą zdumiewająco podobne cechy:
- Obie są ucieleśnieniem Boskiej tajemnicy przenikającej ludzką rzeczywistość;
- Oba wizerunki potwierdzają maksymę, że "obraz wart jest tysiąca słów". Są dowodem na to, że w odróżnieniu od Jezusa, który głosi słowo, Maryja częściej przemawia do wiernych wizualnym przedstawieniem;
- Obie Madonny są ciemnoskóre i nazwane "Czarną Madonną" i "Ciemną Dziewicą";
- Obie są duchowymi matkami w swych krajach, skarbnicami wiary i nadziei ich mieszkańców;
- Obie są patriotycznymi symbolami, utożsamia się je ze zrywami narodowowyzwoleńczymi oraz przywołuje w czasach narodowych kryzysów;
- Obie cieszą się miłością i życzliwością wśród mieszkańców obu krajów - Meksyku i Polski;
- Siedziby obu Matek są miejscami kultu;
- Obu przypisuje się niezliczone cudowne uzdrowienia i pomoc potrzebującym;
- Oba święte obrazy były przez stulecia natchnieniem dla artystów.
Wizerunek Matki Bożej z Gwadelupy znajduje się w prawym polu herbu biskupa włocławskiego Wiesława Meringa.