Reklama

Historia

Kto wynalazł radio?

To ono, a nie internet, zapoczątkowało przemianę świata w globalną wioskę.

Niedziela Ogólnopolska 29/2022, str. 36-37

[ TEMATY ]

radio

Wikipedia/oprac. Studio Graficzne Niedzieli

Bądź na bieżąco!

Zapisz się do newslettera

Osiemdziesiąt pięć lat temu zmarł Guglielmo Marconi – włoski wynalazca, który jako pierwszy dostrzegł komercyjny potencjał drzemiący w radiu. Jego wynalazek stał się kamieniem milowym telekomunikacji, sprawiając, że świat zaczął się „kurczyć” przez przesyłanie wiadomości nawet przez ocean, a informacje, kultura i muzyka stały się dobrami dostępnymi dla mas. Droga do wynalezienia radia nie była jednak prosta, a nazwisko jego wynalazcy – tak oczywiste, jak się powszechnie wydaje.

Nie na fali

Reklama

Teoria fal elektromagnetycznych Jamesa C. Maxwella, jednego z największych fizyków wszech czasów, okazała się prawdziwą rewolucją, która rozpaliła umysły naukowców na całym świecie, ale nie stało się tak od razu. W 1886 r. Heinrich Hertz, niemiecki fizyk i wynalazca, jako pierwszy empirycznie udowodnił, dzięki zbudowanemu przez siebie urządzeniu, trafność tez Maxwella, czym rozpalił wyobraźnię ludzi świata nauki. Hertz lekceważąco podszedł do swojego wynalazku, oznajmiając, że fale emitowane przez jego urządzenie „nigdy nie znajdą żadnego zastosowania praktycznego”. Podobnego zdania był Oliver Lodge, brytyjski fizyk i wynalazca. Jako pierwszy przesłał sygnał telegraficzny drogą radiową w sierpniu 1894 r.; nawiązał łączność między salą wykładową a znajdującym się w pobliżu laboratorium. Zarzucił jednak dalsze prace nad aparaturą służącą do bezprzewodowej komunikacji, uważając ją za nieopłacalną.

Pomóż w rozwoju naszego portalu

Wspieram

Monopol na radio

Reklama

Zupełnie odmienne podejście do fal radiowych prezentował Marconi. To, co wybitnym uczonym wydawało się niemożliwe, dla włoskiego samouka okazało się spełnieniem marzeń o stworzeniu „telegrafu bez drutów”. Zaledwie 20-letni chłopak, bez żadnego wykształcenia akademickiego, z kompromitująco mizerną wiedzą teoretyczną, przystąpił do eksperymentów nad falami elektromagnetycznymi. Pierwsze badania prowadził na strychu rodzinnego domu w prowincjonalnym Pontecchio za pieniądze bajecznie bogatego ojca. Ich wyniki były na tyle obiecujące, że wkrótce skonstruowaną przez niego aparaturą zainteresowała się angielska admiralicja. Sukces młodego Włocha nie byłby jednak możliwy bez pomocy jego matki, z pochodzenia Irlandki, która w 1896 r. udała się do Londynu i zabrała ze sobą syna. W centrum brytyjskiego imperium Guglielmo mógł zaprezentować praktyczne możliwości swojego wynalazku. Zaledwie po roku pobytu na Wyspach przesłał on sygnał przez Kanał Bristolski na imponującą wówczas odległość 15 km, czym rozniecił oczekiwania brytyjskiej admiralicji – dla marynarki wojennej możliwość wyposażenia okrętów w aparaturę umożliwiającą komunikację na odległość była technologiczną rewolucją, która gwarantowała strategiczną przewagę nad wrogiem. W tym samym roku włoski samouk zarejestrował w Anglii swój pierwszy patent – projekt nadajnika i odbiornika – co uczyniło z jego maleńkiej firmy monopolistę w zakresie radiowego systemu łączności. Był to początek sławy i wielkiej fortuny Marconiego.

Złączył kontynenty

Zachęcony tymi sukcesami Marconi w 1901 r. podjął pierwszą próbę przesłania wiadomości przez Atlantyk. Przygotowania do tego przedsięwzięcia pochłonęły wiele czasu i jeszcze więcej pieniędzy. Pierwszym sygnałem radiowym przesłanym między kontynentami była litera „s” – składająca się w alfabecie Morse’a z trzech kropek. Przy niedoskonałości sprzętu Marconiego odebrany sygnał mógł być tylko odbiciem zakłóceń atmosferycznych. Mimo tych kontrowersji ogłoszono sukces, który przeszedł do historii jako początek radia. W 1909 r. przyznano Marconiemu Nagrodę Nobla za rozwój telegrafii bezprzewodowej, co utwierdziło opinię publiczną w przekonaniu, że to on jest wynalazcą radia.

Na Dzikim Zachodzie

Marconi w pracach nad aparaturą do wysyłania i odbierania fal radiowych działał nieco jak łotrzyk na Dzikim Zachodzie – nie miał moralnych oporów w kradzieży pomysłów konkurencji. Od Olivera Lodge’a skopiował rozwiązania dotyczące strojonych obwodów rezonansowych. Zmotywowany bezczelnością Marconiego Lodge uzyskał kilka patentów na kluczowe aspekty radiotelegrafii, ale było już za późno. Za Marconim stały gigantyczne pieniądze i silne koneksje; wkrótce Włoch wykupił patenty zagrażające jego monopolistycznej pozycji. Nie zdołał jednak przekupić serbskiego geniusza pracującego w Stanach Zjednoczonych – Nikoli Tesli. Tak rozpoczęła się zażarta wojna patentowa o to, kto jest wynalazcą radia.

Geniusz i szaleniec

Reklama

Doświadczenia Hertza już w 1899 r. zainspirowały Teslę do prac nad stworzeniem urządzenia sterowanego falami elektromagnetycznymi. Kilka lat później projekt był już gotowy i czekał na rejestrację w urzędzie patentowym. Tym samym Serb miał świadomość, że fale elektromagnetyczne mogą być nośnikami informacji, jednak zarzucił projekt bezprzewodowej łączności na rzecz genialnej i szalonej zarazem koncepcji bezprzewodowego przesyłania energii elektrycznej – do czego planował wykorzystać elektrody wyższe niż Mount Everest. Realizacji tego pomysłu Tesla poświęcił całą swoją uwagę i majątek, zaniedbując dalsze prace nad radiem. Moment ten wykorzystał Marconi, który rejestrował kolejne patenty. Również w tym przypadku włoski wynalazca posunął się do plagiatu – sercem jego urządzenia był skonstruowany przez Teslę generator fal elektromagnetycznych, tzw. cewka Tesli, bez którego aparat Marconiego byłby gustownie wyglądającym, ale bezużytecznym pudełkiem. Tesla opatentował cewkę w 1900 r.; w tym samym roku Marconi, wchodząc na rynek amerykański, próbował w tamtejszym urzędzie patentowym zarejestrować swoje urządzenie. Urząd odrzucił jego wniosek, co uzasadnił faktem, że projekt Marconiego opiera się właśnie na cewce Tesli.

Edison wkracza do gry

Marconi nie odpuścił. Podejmował kolejne próby rejestracji swojego urządzenia, aż w 1904 r. urząd patentowy w niewytłumaczalny sposób zmienił decyzję sprzed 4 lat. Zapewne nie bez znaczenia okazało się w tym przypadku wsparcie udzielone przez Thomasa Alvę Edisona, który pozostawał wówczas w konflikcie z Teslą. Edison był wielkim wynalazcą, ale równocześnie bezwzględnym przedsiębiorcą, który chętnie przypisywał sobie pomysły innych. Również Tesla padł ofiarą jego oszustwa, co wywołało otwarty spór między nimi. Edison nie odpuszczał żadnej okazji do pogrążenia swojego niegdysiejszego współpracownika, a taką dostrzegł w jego sporze z Marconim. Tesla wytoczył Marconiemu proces sądowy. Była to jedna z najgłośniejszych i najdłuższych spraw patentowych w historii. Sąd Najwyższy USA wyrok w tej sprawie ogłosił dopiero w 1943 r.; przyznał w nim, że radio wynalazł Serb. W momencie ogłaszania wyroku Tesla już nie żył.

Mimo kontrowersji związanych z Marconim nie sposób mu odmówić zasług w skomercjalizowaniu radia.

2022-07-12 12:47

Oceń: +6 0

Reklama

Wybrane dla Ciebie

20 lat rozgłośni radiowej w Gryficach

Niedziela szczecińsko-kamieńska 41/2016, str. 2

[ TEMATY ]

radio

Magdalena Halak

Dzień otwarty dla słuchaczy

Dzień otwarty dla słuchaczy

16 września 1996 r. nastąpiła inauguracja gryfickiej rozgłośni. Od 20 lat gryfickie radio ma charakter religijno-społeczno-kulturalny, a słuchacze mogą liczyć na dobrą muzykę, liczne konkursy i audycje oraz na bieżące informacje

Krajowa Rada Radiofonii i Telewizji wydała 15 grudnia 1994 r. koncesję dotyczącą utworzenia Katolickiego Radia w Gryficach. Była to inicjatywa ówczesnego Radia „AS” ze Szczecina, która w założeniach miała powstanie w Gryficach przekaźnika tej rozgłośni i wzmocnienie sygnału na region nadmorski. Następnie bp Marian Błażej Kruszyłowicz wraz z ks. Ireneuszem Sokalskim i Waldemarem Marczykiem, ówczesnym dyrektorem „AS-a” uzgodnili, że na północy diecezji warto byłoby stworzyć rozgłośnię radiową i tak ten pomysł został urzeczywistniony.
CZYTAJ DALEJ

Jest orzeczenie Trybunału Konstytucyjnego ws. lekcji religii

Trybunał Konstytucyjny orzekł, że rozporządzenie MEN, przewidujące, że od 1 września br. religia lub etyka będą się odbywać w szkołach w wymiarze jednej godziny tygodniowo, jest niezgodne z konstytucją. Minister edukacji arbitralnie ukształtował treść rozporządzenia - podkreślono w uzasadnieniu wyroku.

Trybunał wydał orzeczenie trojga sędziów pod przewodnictwem prezesa TK Bogdana Święczkowskiego. Sprawozdawcą była Krystyna Pawłowicz; w składzie był jeszcze Stanisław Piotrowicz. Orzeczenie zapadło jednogłośnie. Sprawa dotyczyła nowelizacji rozporządzenia MEN z 17 stycznia 2025 r., która wprowadza od 1 września 2025 r. jedną godzinę religii lub etyki tygodniowo, odbywającą się bezpośrednio przed lub po obowiązkowych zajęciach.
CZYTAJ DALEJ

Bp Suchodolski o Jubileuszu Młodych: Niech to wydarzenie będzie owocne duchowo dla polskiej młodzieży

2025-07-04 17:55

[ TEMATY ]

konferencja

bp Grzegorz Suchodolski

Jubileusz Młodych w Rzymie

BP KEP

Konferencja prasowa przed Jubileuszem Młodych w Rzymie (Warszawa, 4.07.2025)

Konferencja prasowa przed Jubileuszem Młodych w Rzymie (Warszawa, 4.07.2025)

Dla duszpasterstwa młodzieży spotkanie z Piotrem, czyli z aktualnym papieżem, jest zawsze bardzo ważne – mówił bp Grzegorz Suchodolski, przewodniczący Rady Konferencji Episkopatu Polski ds. Duszpasterstwa Młodzieży, podczas konferencji prasowej przed Jubileuszem Młodych w Rzymie, który odbędzie się od 28 lipca do 3 sierpnia 2025 roku.

Bp Suchodolski przyznał, że Rzym jest przygotowany na Jubileusz. „W roku 2025 wszystkie drogi prowadzą do Rzymu i nie może być inaczej z młodym pokoleniem” – zaznaczył. „Dla duszpasterstwa młodzieży spotkanie z Piotrem, czyli z aktualnym papieżem, jest zawsze bardzo ważne” – podkreślił. Dodał, że szczególne są spotkania w ramach Światowych Dni Młodzieży oraz coroczne orędzia do młodych, które pogłębiają tematykę danego wydarzenia. „Nie wyobrażaliśmy sobie, aby w Roku Świętym zabrakło światowego spotkania młodych” – przyznał hierarcha.
CZYTAJ DALEJ

Reklama

Najczęściej czytane

REKLAMA

W związku z tym, iż od dnia 25 maja 2018 roku obowiązuje Rozporządzenie Parlamentu Europejskiego i Rady (UE) 2016/679 z dnia 27 kwietnia 2016r. w sprawie ochrony osób fizycznych w związku z przetwarzaniem danych osobowych i w sprawie swobodnego przepływu takich danych oraz uchylenia Dyrektywy 95/46/WE (ogólne rozporządzenie o ochronie danych) uprzejmie Państwa informujemy, iż nasza organizacja, mając szczególnie na względzie bezpieczeństwo danych osobowych, które przetwarza, wdrożyła System Zarządzania Bezpieczeństwem Informacji w rozumieniu odpowiednich polityk ochrony danych (zgodnie z art. 24 ust. 2 przedmiotowego rozporządzenia ogólnego). W celu dochowania należytej staranności w kontekście ochrony danych osobowych, Zarząd Instytutu NIEDZIELA wyznaczył w organizacji Inspektora Ochrony Danych.
Więcej o polityce prywatności czytaj TUTAJ.

Akceptuję