Reklama

Małe vademecum pokarmów

Dziś: grzyby

Bądź na bieżąco!

Zapisz się do newslettera

Na świecie występuje ponad 120 tys. gatunków grzybów. Jedynie 1841 uznanych jest za jadalne.
Niewiele jest pozostałości (np. malowideł naskalnych), które świadczyłyby o tym, że grzyby były powszechnym pokarmem naszych przodków. Z drugiej strony wiemy, że jadali oni przeróżne rośliny, a więc z pewnością i grzyby, których w lasach i na łąkach było pod dostatkiem. Ponadto na podstawie obserwacji ludów żyjących we wczesnych okresach rozwoju cywilizacyjnego można przypuszczać, że zbierane były grzyby jadalne i trujące. I dziś bowiem ludy pierwotne wykorzystują grzyby trujące podczas polowań i połowów oraz... w celach zbrodniczych. Znane są też sposoby przyrządzania z najgroźniejszych roślin zarodnikowych, np. leków, środków farmaceutycznych czy powodujących halucynacje.
Najczęściej jednak grzyby występują w kuchni, zarówno jako warzywo, jak i przyprawa. Posiadają znikomą wartość odżywczą, lecz zawierają dużo glikogenu, witamin z grupy B, duże ilości witaminy PP, białko, sole mineralne oraz związki azotowe. Ponadto są niskokaloryczne. Jednak... traktujmy lepiej grzyby jako przysmak niż pożywienie.
W przeważającej większości są roślinami rosnącymi dziko w lasach i na łąkach. Znamy jednak gatunki uprawiane przez ludzi, jak np. pieczarka. O jednej jej odmianie, tzw. kamiennym grzybie, pisał już Teofrast (uczeń Arystotelesa) w IV w. przed Chr. O hodowli grzybów pisał też Hipokrates w V i IV w. przed Chr. A w I w. przed Chr. lekarz grecki Diskorides doradzał, jak otrzymać najlepsze grzyby w hodowli. W I w. po Chr. zasłynął w historii muchomor cesarski, którym cesarzowa Agrypina otruła swego męża, cesarza Klaudiusza. Pierwszy atlas grzybów ukazał się w XVI w., jego autorem był Pietrandrea Mallioli.
Ciekawostka: Zanim na ziemi pojawił się człowiek, hodowlą grzybów zajmowały się (i robią to do dziś) mrówki z Ameryki równikowej. Hodują grzyby, ponieważ to ich jedyny pokarm. Prace rozpoczynają od wybrania odpowiedniej gleby, następnie spulchniają ją łapkami, użyźniają dobranym nawozem roślinnym. W tak przygotowanej ziemi zakopują grzybnię. Gdy zacznie ona owocować, zbierają plony, magazynują młode owocniki. Dbają o to, by w ziemi została wystarczająca ilość grzybni-matki na następne owoce.
Obecnie największymi producentami pieczarek są Stany Zjednoczone, Francja i Japonia. Japończycy zajmują się ponadto hodowlą gąsek. Powszechna w świecie jest też uprawa boczniaka. W polskiej tradycji kulinarnej grzyby są głęboko osadzone. Do najchętniej zbieranych i jedzonych gatunków należą: borowik, pieczarka, rydz, maślak, kurka (inaczej pieprznik jadalny), gąska żółta i siwa oraz podgrzybek, zwany też czarnym łebkiem.
Z grzybów (surowych i suszonych) można przygotowywać najrozmaitsze potrawy. Z suszu przyrządza się na Kujawach lubianą od dawna zupę wigilijną, grzyby otoczone w mące obsmaża się na oleju. Grzyby w dawnej kuchni ludowej były ważnym uzupełnieniem i tak skromnego pożywienia, w okresach głodu często jedyną strawą. Również dziś wielu amatorów czeka na jesienne zbiory tych smakołyków.
W naszej szerokości geograficznej grzyby pojawiają się w lasach przeważnie po letnich burzach i jesiennych deszczach. Dlatego też grzyb cieszył się w starożytności dużym szacunkiem: krył w sobie tajemnicę, był zrodzony z pioruna - wcześniej nie było widać ani pąków, ani owoców. W średniowieczu, kiedy głośno było o czarownicach, mówiło się, że grzyby są ich dziełem. Alchemicy natomiast dopatrywali się w grzybach tajemnicy stworzenia, czyli życia odrodzonego przez zgniliznę, przez śmierć.
O tym, że grzyby są wciąż obecne w naszym życiu świadczą liczne przysłowia: „Dwa grzyby w barszcz”, „Gdy grzyby wielkie korzenie mają, wielką zimę zapowiadają”, „Gdzie jeden grzyb, tam i drugi”, „Grzybki smaczne, ale nie ze wszystkim zdrowe”, „Gdy się grzyby zrodzą, chleba mało”. Na koniec nie sposób nie zacytować fragmentu Pana Tadeusza A. Mickiewicza:

Panienki za wysmukłym gonią borowikiem,
Którego pieśń nazywa grzybów pułkownikiem.
Wszyscy dybią na rydza; ten wzrostem skromniejszy
I mniej sławny w piosenkach, za to najsmaczniejszy,
Czy świeży czy solony, czy jesiennej pory,
Czy zimą.
A w tym roku w lasach susza...

Pomóż w rozwoju naszego portalu

Wspieram

2003-12-31 00:00

Oceń: 0 0

Reklama

Wybrane dla Ciebie

Bóg lubi przychodzić do tych, którzy nie są już szybcy, ale są wierni

2025-12-29 08:26

[ TEMATY ]

Ks. Krzysztof Młotek

Glossa Marginalia

Karol Porwich/Niedziela

Jan pisze jak ojciec duchowy, który zna różne etapy dojrzewania. Trzykrotnie powtarza „piszę do was”, a potem jeszcze raz „napisałem do was”. Brzmi to jak rytm liturgii. Powtórzenie ma zakorzenić pewność, zanim padnie ostrzeżenie. Najpierw jest dar, potem wymaganie. Jan mówi do „dzieci”, „ojców” i „młodzieńców”. To mogą być grupy wieku, ale równie dobrze etapy życia wiary. „Dzieci” cieszą się przebaczeniem i znają Imię. „Ojcowie” znają Tego, „który jest od początku”, czyli trwają w kontemplacji, nie w nowinkach. „Młodzieńcy” są mocni, bo słowo Boże w nich trwa, i dlatego zwyciężają Złego. Słowo „trwać” (menō) jest tu kluczem. Zwycięstwo nie jest jednorazowym wyczynem. Jest owocem zamieszkania Słowa w sercu.
CZYTAJ DALEJ

Jakie były najważniejsze wydarzenia kościelne w 2025 roku? Podsumowanie

2025-12-29 07:17

[ TEMATY ]

podsumowanie

podsumowanie roku

Bożena Sztajner/archiwum Niedzieli

Rok Jubileuszowy 2025 przeżywany pod hasłem „Pielgrzymi nadziei”, śmierć papieża Franciszka i wybór papieża Leona XIV – to główne wydarzenia kończącego się roku 2025, który podsumowuje rzecznik Konferencji Episkopatu Polski ks. Leszek Gęsiak SJ.

Rzecznik Episkopatu wskazał, że rok 2025 upłynął pod znakiem Jubileuszu 2025, który przeżywany był pod hasłem: „Pielgrzymi nadziei”. Przypomniał, że w ramach Roku Jubileuszowego odbywały się w Rzymie spotkania jubileuszowe różnych grup społecznych i zawodowych, podczas których uczestnicy Jubileuszu pielgrzymowali do Drzwi Świętych w rzymskich bazylikach większych oraz uczestniczyli w audiencjach jubileuszowych prowadzonych w pierwszej części roku przez papieża Franciszka, a po jego śmierci przez papieża Leona XIV.
CZYTAJ DALEJ

Protest górników. Podpisano porozumienie ws. zabezpieczenia pracowników Silesii

2025-12-29 19:36

[ TEMATY ]

porozumienie

pracownicy

protest górników

Silesia

Adobe Stock

Transport węgla kamiennego

Transport węgla kamiennego

Porozumienie ws. zabezpieczenia pracowników Przedsiębiorstwa Górniczego Silesia podpisano w poniedziałek po południu w Katowicach. Rozmowy odbywały się w ramach Trójstronnego Zespołu ds. Bezpieczeństwa Socjalnego Górników.

Porozumienie zawiera m.in. z jednej strony gwarancje alokacji dla pracowników spółki PG Silesia - w razie jej upadłości lub likwidacji - do innych zakładów, a z drugiej strony deklarację właściciela dot. dalszej pracy kopalni w ramach dzierżawy jej majątku. Strona rządowa zadeklarowała nowelizację ustawy górniczej, w kierunku objęcia przewidywanymi przez nią osłonami dla pracowników spółek z udziałem Skarbu Państwa także zatrudnionych w prywatnym PG Silesia.
CZYTAJ DALEJ

Reklama

Najczęściej czytane

REKLAMA

W związku z tym, iż od dnia 25 maja 2018 roku obowiązuje Rozporządzenie Parlamentu Europejskiego i Rady (UE) 2016/679 z dnia 27 kwietnia 2016r. w sprawie ochrony osób fizycznych w związku z przetwarzaniem danych osobowych i w sprawie swobodnego przepływu takich danych oraz uchylenia Dyrektywy 95/46/WE (ogólne rozporządzenie o ochronie danych) uprzejmie Państwa informujemy, iż nasza organizacja, mając szczególnie na względzie bezpieczeństwo danych osobowych, które przetwarza, wdrożyła System Zarządzania Bezpieczeństwem Informacji w rozumieniu odpowiednich polityk ochrony danych (zgodnie z art. 24 ust. 2 przedmiotowego rozporządzenia ogólnego). W celu dochowania należytej staranności w kontekście ochrony danych osobowych, Zarząd Instytutu NIEDZIELA wyznaczył w organizacji Inspektora Ochrony Danych.
Więcej o polityce prywatności czytaj TUTAJ.

Akceptuję