Reklama

Kościół w dziejach Rzeszowa

„Matka” Parafii Rzeszowskich

19 stycznia 1354 r. król Kazimierz Wielki, przy okazji nadania okręgu rzeszowskiego zasłużonemu dyplomacie Janowi Pakosławicowi ze Stróżysk, wydał przywilej lokacyjny dla Rzeszowa. Wydarzenie to uchodzi, choć osadnictwo na tym terenie rozpoczęło się o wiele wcześniej, za datę powstania Rzeszowa. W obecnym roku przypada więc okrągła, bo 650. rocznica tych wydarzeń. Skłania ona do przybliżenia dziejów miasta, organizacji w nim funkcjonujących oraz sylwetek wybitniejszych ludzi. Niemal od samego początku ważne miejsce w dziejach Rzeszowa zajmowały struktury Kościoła katolickiego. Początkowo były one bardzo skromne, ograniczone tylko do jednej parafii. Z czasem jednak bardzo się rozbudowały, a sam Rzeszów stał się stolicą diecezji. Warto więc przy okazji obchodów rocznicy powstania miasta przypomnieć też jego kościelne dzieje.

Niedziela rzeszowska 7/2004

Bądź na bieżąco!

Zapisz się do newslettera

Parafia, będąca podstawową jednostką administracyjną w strukturze organizacyjnej Kościoła, tworzona jest zazwyczaj w miejscu, gdzie znajduje się znaczna liczba katolików. Powołuje się ją w celu objęcia wiernych systematyczną opieką duszpasterską. Parafia erygowana jest przez kompetentną władzę kościelną, najczęściej przez biskupa diecezjalnego. Podobny proces przeszła również parafia farna w Rzeszowie. Jej początki jednak do dziś pozostają nieznane. Nie zachował się bowiem do naszych czasów dokument erekcyjny. Powstała ona najprawdopodobniej pod koniec I poł. XIV w., a swe powstanie zawdzięcza akcji kolonizacyjnej prowadzonej po opanowaniu w roku 1340 ziem ruskich przez króla Kazimierza Wielkiego. Już w roku 1346 w składzie dekanatu leśnego diecezji krakowskiej znajdowała się parafia, której nazwę niektórzy badacze identyfikują z Rzeszowem. Choć są to tylko domysły, to mają one duży stopień prawdopodobieństwa. Pewnym bowiem jest, że w roku 1363 istniał w Rzeszowie kościół parafialny noszący wezwanie dwóch świętych, Feliksa i Adaukta. Wnioskować można z tego, że parafia była już wtedy dobrze zorganizowaną jednostką. Pozwala to jej początki przesunąć od tej daty o kilka, a nawet o kilkanaście lat wcześniej.
Od samego początku w skład jej terytorium wchodziło miasto Rzeszów oraz okoliczne wsie. Trudno jednak podać dokładny opis jej pierwotnego terytorium. Problem ten wiąże się z faktem, że parafia farna powstała jako jedna z pierwszych jednostek administracyjnych Kościoła łacińskiego w okręgu rzeszowskim. Z czasem, gdy zagęściła się tam sieć parafialna, określony został zasięg terytorialny fary. Stało się to na początku XV w. Parafia farna obejmowała wówczas Rzeszów oraz wsie: Ruska Wieś, Wola Stara, Staroniwa i Wilkowyja i sąsiadowała z parafiami: Zabierzów (powstała przed 1409 r.), Przybyszówka (przed 1409 r.), Staromieście (I poł. XIV w.), Krasne (powstała w 1412 r.), Słocina (II poł. XIV w.), Zwięczyca (powstała przed 1460 r.). Z biegiem lat zmieniał się jej zasięg terytorialny, a więc i sąsiedztwo. Przez wiele stuleci jednak były to zmiany niewielkie i były związane z powiększeniem terytorium o dwie wsie: Załęże i Zwieczycę. Poważne zmiany terytorialne dokonały się dopiero w II poł. XX w., a związane były one z rozwojem przestrzennym i demograficznym miasta. Wówczas na pierwotnym terytorium fary erygowano szereg nowych parafii: pw. Chrystusa Króla (powstała w 1949 r.), pw. Matki Bożej Saletyńskiej (1949 r.), pw. Najświętszej Maryi Panny Królowej Polski (1969 r.), pw. Wniebowzięcia Najświętszej Maryi Panny (1970 r.), pw. Świętego Krzyża (1970 r.), pw. św. Józefa w Zwięczycy (1974 r.), pw. Narodzenia Najświętszej Maryi Panny (1975 r.), pw. św. Józefa Kalasancjusza (1975 r.), pw. św. Judy Tadeusza (1979 r.), pw. Matki Bożej Nieustającej Pomocy i św. Floriana w Załężu (1985 r.), pw. Świętej Rodziny (1985 r.), pw. św. Jacka (1990 r.) i pw. św. Józefa Sebastiana Pelczara (1995 r.). Te wydarzenia sprawiły, iż terytorium parafii ograniczyło się głównie do Śródmieścia. W roku 2003 graniczyła ona z parafiami: bernardyńską, pw. św. Józefa, pw. św. Józefa Sebastiana Pelczara, pw. św. Michała i pw. Świętego Krzyża.
W ciągu swych długich dziejów rzeszowska parafia farna zmieniała również swoją przynależność diecezjalną. Początkowo wliczano ją do dekanatu dębickiego, położonego w diecezji krakowskiej, ale już w 1375 r. znalazła się w strukturach diecezji przemyskiej. W tej ostatniej pozostawała przez wiele stuleci. W tym czasie zmiany dotyczyły jedynie organizacji wewnątrzdiecezjalnej. Od roku 1594, czyli od chwili utworzenia w diecezji przemyskiej sieci dekanalnej, parafia farna weszła w skład dekanatu rzeszowskiego (od 1968 r. - rzeszowskiego I); w II poł. XVIII w. wraz z całym dekanatem wchodziła w skład archidiakonatu jarosławskiego, a w okresie od 1978 do 1992 r. - archiprezbiteratu rzeszowskiego. Istotna zmiana w przynależności administracyjnej nastąpiła 25 marca 1992 r., kiedy parafia znalazła się w strukturach powstałej wówczas diecezji rzeszowskiej.
Z powyższego widać, jak bardzo w ciągu dziejów zmieniła się rzeszowska parafia farna. Z niegdyś bardzo rozległej i liczebnej, obejmującej całe miasto i okoliczne wsie, stała się dziś niewielką terytorialnie i średnią personalnie. W lokalnym środowisku straciła także na znaczeniu. Obok niej istnieją w mieście inne, niekiedy większe i prężniejsze jednostki, a zwłaszcza - prestiżowo najważniejsza - parafia katedralna. Mimo tych zmian do dziś pozostaje ona jedną z ważniejszych parafii rzeszowskich jako najstarsza spośród nich, a zatem jako ich „matka”.

Pomóż w rozwoju naszego portalu

Wspieram

2004-12-31 00:00

Oceń: 0 0

Reklama

Wybrane dla Ciebie

Zmiany kapłanów 2025 r.

2025-05-19 08:45

[ TEMATY ]

zmiany księży

zmiany personalne

zmiany kapłanów

Karol Porwich/Niedziela

Maj i czerwiec to miesiąc personalnych zmian wśród duchownych. Przedstawiamy bieżące zmiany księży proboszczów i wikariuszy w poszczególnych diecezjach.

Biskupi w swoich diecezjach kierują poszczególnych księży na nowe parafie.
CZYTAJ DALEJ

Zmiany personalne w diecezji rzeszowskiej

2025-06-16 12:27

[ TEMATY ]

Diecezja rzeszowska

zmiany personalne

zmiany kapłanów

J. Oczkowicz/diecezja.rzeszow.pl

Od 9 sierpnia 2025 r. 3 parafie diecezji rzeszowskiej będą mieć nowych proboszczów, a 9 księży obejmie urząd administratorów parafii. Dwa tygodnie później ok. 50 księży wikariuszy rozpocznie pracę duszpasterską w nowych parafiach.

16 czerwca 2025 r. księża dziekani odebrali nominacje dla księży ze swoich dekanatów. Były to nominacje na administratorów parafii, proboszczów oraz zmiany wikariuszy pomiędzy parafiami. Nowi księża proboszczowie oraz administratorzy parafii obejmą placówki 9 sierpnia 2025 r., a nowi księża wikariusze 23 sierpnia.
CZYTAJ DALEJ

Świdnica. Projekt RESET – wakacyjne rekolekcje dla chłopaków

2025-06-18 16:28

[ TEMATY ]

Świdnica

rekolekcje powołaniowe

wsd świdnica

Materiały organizatorów

Inspiracją rekolekcji są postacie św. Tomasza, Nikodema i Samarytanki – ludzie, których słabość stała się drogą do spotkania z Bogiem.

Inspiracją rekolekcji są postacie św. Tomasza, Nikodema i Samarytanki – ludzie, których słabość stała się drogą do spotkania z Bogiem.

Wakacje to nie tylko czas odpoczynku, ale i szansa na coś więcej – na zatrzymanie się i złapanie duchowego oddechu. Jeśli zdałeś do 8 klasy i masz do 25 lat i jesteś gotów na małą przygodę z Bogiem, drugim człowiekiem i... samym sobą – to Świdnickie Seminarium Duchowne zaprasza Cię na rekolekcje inne niż wszystkie.

Od 7 do 11 lipca w murach seminarium odbędzie się wyjątkowy czas pod hasłem „Reset – nowy start”. To propozycja dla tych, którzy chcą czegoś więcej niż scrollowania telefonu. Chcesz sprawdzić, kim jesteś, kiedy wyłączysz autopilota? Chcesz usłyszeć, że nie musisz być ideałem, by zacząć iść za Tym, który zna twoje serce? Ta propozycja jest dla Ciebie.
CZYTAJ DALEJ

Reklama

Najczęściej czytane

REKLAMA

W związku z tym, iż od dnia 25 maja 2018 roku obowiązuje Rozporządzenie Parlamentu Europejskiego i Rady (UE) 2016/679 z dnia 27 kwietnia 2016r. w sprawie ochrony osób fizycznych w związku z przetwarzaniem danych osobowych i w sprawie swobodnego przepływu takich danych oraz uchylenia Dyrektywy 95/46/WE (ogólne rozporządzenie o ochronie danych) uprzejmie Państwa informujemy, iż nasza organizacja, mając szczególnie na względzie bezpieczeństwo danych osobowych, które przetwarza, wdrożyła System Zarządzania Bezpieczeństwem Informacji w rozumieniu odpowiednich polityk ochrony danych (zgodnie z art. 24 ust. 2 przedmiotowego rozporządzenia ogólnego). W celu dochowania należytej staranności w kontekście ochrony danych osobowych, Zarząd Instytutu NIEDZIELA wyznaczył w organizacji Inspektora Ochrony Danych.
Więcej o polityce prywatności czytaj TUTAJ.

Akceptuję