W większości naszych katechizmów, podręczników do
religii oraz modlitewników znajdziemy tytuł mówiący o przykazaniach
kościelnych. Gdy zapytamy wiernych świeckich i duchownych o treść
pięciu przykazań kościelnych, większość z nich zdecydowanie odpowie: "
Pierwsze - ustanowione przez Kościół dni święte święcić; drugie -
w niedzielę i święta we Mszy św. nabożnie uczestniczyć; trzecie -
posty nakazane zachowywać; czwarte - przynajmniej raz w roku spowiadać
się i w czasie wielkanocnym Komunię św. przyjmować i piąte - w czasach
zakazanych zabaw hucznych nie urządzać". Przykazania te mamy zachowywać,
aby trwać w jedności z Chrystusem w Jego Kościele.
Ostatnio jednak wiele dyskusji, w różnych kręgach, wywołało
ukazanie się w niektórych katechizmach lokalnych wydawanych w Polsce,
a także w wypowiedziach biskupów, m.in. bp. Tadeusza Pieronka, nowego
brzmienia pięciu przykazań kościelnych. Jak zatem wygląda obecnie
sprawa przykazań kościelnych? Czy treść ich uległa zmianie? Jakie
jest obecne brzmienie i treść przykazań kościelnych?
1. Przykazania w "Katechizmie Kościoła Katolickiego"
Katechizm Kościoła Katolickiego ogłoszony konstytucją apostolską
Fidei depositum w 1992 r. "służy jako pewny i autentyczny punkt odniesienia
w nauczaniu nauki katolickiej, a w sposób szczególny jako tekst wzorcowy
dla katechizmów lokalnych". Stąd jego treść w poruszanej kwestii
jest zasadnicza i fundamentalna. Stwierdza on (KKK 2041), że przykazania
kościelne odnoszą się do życia moralnego, które jest związane z życiem
liturgicznym i czerpie z niego moc. Obowiązujący charakter tych praw
pozytywnych ogłoszonych przez władzę pasterską Kościoła ma na celu
zagwarantowanie wiernym niezbędnego minimum ducha modlitwy i wysiłku
moralnego we wzrastaniu miłości Boga i bliźniego. W numerach 2041-2043
podaje brzmienie przykazań kościelnych wraz z ich krótkim omówieniem.
W świetle Katechizmu pierwsze przykazanie ("w
niedzielę i święta we Mszy św. nabożnie uczestniczyć") domaga się
od wiernych udziału w celebracji Eucharystii, na której gromadzi
się wspólnota chrześcijańska, w dniu upamiętniającym Zmartwychwstanie
Pańskie. Podstawą tego przykazania są kan. 1246-1248 Kodeksu Prawa
Kanonicznego, w których prawodawca kościelny wyjaśnia, że nakazowi
uczestniczenia we Mszy św. czyni zadość ten, kto bierze w niej udział,
gdziekolwiek jest odprawiana w obrządku katolickim, bądź w sam dzień
świąteczny, bądź też wieczorem dnia poprzedzającego (kan. 1248 "
2 KPK). Jeżeli zaś pojawia się sytuacja, w której z braku świętego
szafarza albo innej poważnej przyczyny nie można uczestniczyć w Eucharystii,
wówczas zaleca się, aby wierni brali udział w liturgii Słowa, gdy
jest ona odprawiana w kościele parafialnym lub innym świętym miejscu,
według przepisów wydanych przez biskupa diecezjalnego albo poświęcali
odpowiedni czas na modlitwę indywidualną w rodzinie lub w grupach
rodzin (kan. 1248 " 2 KPK).
Drugie przykazanie ("przynajmniej raz w roku spowiadać
się") zapewnia przygotowanie do Eucharystii przez przyjęcie sakramentu
pojednania, który jest kontynuacją dzieła nawrócenia i przebaczenia,
zapoczątkowanego na chrzcie św. Każdy wierny jest zobowiązany, po
osiągnięciu wieku rozeznania, do wiernego wyznania wszystkich swoich
grzechów ciężkich (kan. 989 KPK). Obowiązek wyznania w sakramencie
pokuty wszystkich grzechów ciężkich, które się pamięta po należytym
i pilnym rachunku sumienia, wraz z okolicznościami zmieniającymi
rodzaj grzechu wynika z pozytywnego prawa Bożego. Ci, którzy przez
grzech ciężki utracili łączność z Bogiem w miłości, przez sakrament
pokuty wracają do życia; ci zaś, którzy popełniają grzechy powszednie,
codziennie doświadczając swojej słabości, przez częste przystępowanie
do tego sakramentu nabierają sił, aby dojść do pełnej wolności dzieci
Bożych.
Trzecie przykazanie ("przynajmniej raz w roku
w czasie wielkanocnym Komunię św. przyjąć") określa minimum w przyjmowaniu
Eucharystii w związku ze świętami wielkanocnymi, źródłem i ośrodkiem
liturgii chrześcijańskiej. Obowiązek wiernych przystępowania do Komunii
św. wynika pośrednio z prawa Bożego: "Bierzcie i jedzcie, to jest
Ciało moje" (Mt 26, 26). Nakaz Komunii wielkanocnej sformułował Sobór
Laterański IV w 1215 r. Obecnie ma on swoje źródło w kan. 920 Kodeksu
Prawa Kanonicznego, który stwierdza, że "każdy wierny, który już
raz przyjął Najświętszą Eucharystię, jest obowiązany przyjmować ją
przynajmniej raz w roku w okresie wielkanocnym, chyba że słuszna
przyczyna każe go wypełnić w innym czasie w ciągu roku".
Czwarte przykazanie ("ustanowione przez Kościół
dni święte święcić") uzupełnia obowiązek Mszy św. niedzielnej przez
udział w głównych uroczystościach liturgicznych, upamiętniających
misteria Chrystusa, Najświętszej Maryi Panny i świętych. Wykaz dni
świątecznych nakazanych podaje prawodawca kościelny w kan. 1246.
W tym swego rodzaju katalogu prawodawca wymienia oprócz niedziel,
następujące uroczystości: Narodzenie Chrystusa, Objawienia Pańskiego,
Wniebowstąpienia oraz Najświętszego Ciała i Krwi Chrystusa, Świętej
Bożej Rodzicielki Maryi, Jej Niepokalanego Poczęcia i Wniebowzięcia,
św. Józefa, Świętych Apostołów Piotra i Pawła oraz Wszystkich Świętych,
zaznacza równocześnie, że Konferencja Episkopatu, za uprzednią aprobatą
Stolicy Apostolskiej, niektóre z dni świątecznych nakazanych może
znieść lub przenieść na niedzielę.
Piąte przykazanie ("posty nakazane zachowywać")
wyznacza okresy ascezy i pokuty, które przygotowują nas do uroczystości
liturgicznych; przyczyniają się one do opanowania naszych popędów
i do wolności serca. Katechizm odsyła czytelnika w tym miejscu do
kan. 1249-1251 Kodeksu poświęconych dniom pokuty, który stwierdza,
że " wszyscy wierni, każdy na swój sposób, są obowiązani czynić pokutę
na podstawie prawa Bożego". Pokuta ta polega na znienawidzeniu grzechu
i zwróceniu się do Boga. Program dnia pokuty obejmuje: intensywniejszą
modlitwę niż w innym dniu, wykonywanie dzieł pobożności i miłości,
umartwienie siebie poprzez wierniejsze wykonywanie swoich obowiązków,
zwłaszcza poprzez post i wstrzemięźliwość zgodnie z przepisami prawa
kościelnego. W Kościele powszechnym do tych dni oraz okresów pokuty
zaliczono poszczególne piątki całego roku i czas Wielkiego Postu.
Katechizm Kościoła Katolickiego w kontekście piątego przykazania
podaje, że wierni " mają także obowiązek, każdy według swoich możliwości,
dbać o materialne potrzeby Kościoła (zob. KKK nr 2043 i kan. 222
KPK).
cdn.
Pomóż w rozwoju naszego portalu