PAULINA CZYŻ
Edycja częstochowska 32/2000
Zbiory sztuki sakralnej zajmują poczesne miejsce na mapie muzeów
w Polsce. Szczególną rolę pełnią muzea diecezjalne i archidiecezjalne,
zaliczane do muzeów regionalnych o charakterze specjalnym. Do najstarszych
należą polskie muzea diecezjalne: we Włocławku - założone w 1870
r.; Tarnowie - utworzone w 1888 r.; Poznaniu - w 1893 r.; Płocku
w początkach XX w.; Sandomierzu - w 1905 r.; Krakowie - w 1909 r.;
oraz Muzeum we Wrocławiu, które w 1998 r. obchodziło swoje stulecie.
Gdy wrocławskie muzeum święciło swe setne urodziny, w
Częstochowie powołano do życia najmłodsze muzeum archidiecezjalne
w Polsce. Aktu poświęcenia i uroczystego otwarcia muzealnych podwoi
dokonał metropolita częstochowski - abp Stanisław Nowak - 20 kwietnia
1998 r. Powiedział wówczas: "Niechaj Cię chlubią Panie wszystkie
dzieła Twoje i to wszystko, co ludzie wykonali swoimi sercami i rękami"
.
Muzeum Archidiecezji Częstochowskiej, zlokalizowane w
nowym, wspaniałym budynku Wyższego Seminarium Duchownego przy ul.
św. Barbary 41 (w pobliżu Jasnej Góry) istnieje już pełne dwa lata.
Mimo że takie młode - posiada wiele cennych zabytków
sztuki sakralnej z dawnych wieków. Dziś zostaliśmy zaproszeni do
zwiedzania. Dyrektor Muzeum - ks. Bogdan Blajer - oprowadzający nas
po muzealnych wnętrzach - z dumą pokazuje najstarsze eksponaty -
zabytki sztuki gotyckiej: rzeźbę Matki Bożej z Dzieciątkiem (z około
1430 r.), św. Marcina ze Mstowa i św. Otylię - (rzeźby z XV w.).
Wiele cennych zabytków zawdzięcza Muzeum pierwszemu Biskupowi
erygowanej przed 75 laty diecezji częstochowskiej - Teodorowi Kubinie,
który już kilkadziesiąt lat temu zaczął kolekcjonować dzieła sztuki
sakralnej. Sporo ze zgromadzonych przez niego obrazów i rzeźb dotrwało
do dziś i w Muzeum Archidiecezjalnym, po konserwacji, zajaśniało
nowym blaskiem. Dlatego też przy wejściu do Muzeum wyeksponowano
rzeźbę przedstawiającą bp. Teodora Kubinę (oryginał rzeźby znajduje
się w Kurii Metropolitalnej).
Przedmioty kultu zgromadzone w jednym miejscu w takiej
ilości budzą podziw i szacunek, sprawiają, że w Muzeum panuje atmosfera
religijnej kontemplacji jak w świątyni. Twórcy wymodlili dla swych
dzieł nieśmiertelność. Wycofane z kościołów i kaplic, odgrzebane
z lamusa i parafialnych strychów dzieła sztuki noszą ślady przetaczających
się przez te ziemie działań wojennych; pamiętają czasy potopu szwedzkiego,
okres wojen napoleońskich, zaborów i wojen XX w. Wojny nie oszczędzały
także dzieł sztuki. Jak podkreśla Ksiądz Dyrektor - relikty przeszłości
zgromadzone w Muzeum podlegają jedynie konserwacji zachowawczej,
nie uzupełnia się ich braków i ubytków, dlatego oglądamy rzeźby świętych
z uszkodzeniami i zdartą farbą. Te zranione rzeźby są prawdziwymi
świadkami naszej historii.
W częstochowskim Muzeum Archidiecezjalnym zwiedzający
mogą (w kilku salach) obejrzeć około 100 rzeźb z różnych epok (obok
drobnych figurek - duże rzeźby ołtarzowe), 120 obrazów, sporo naczyń
i szat liturgicznych (w tym 3 cenne ornaty z XVI w.), a także 2 pastorały,
z których jeden przywieziony został aż z Cejlonu. W dziale numizmatycznym
zgromadzono sporo dawnych monet i cennych medali.
Chlubą Muzeum jest olejny obraz Madonny z Dzieciątkiem
namalowany prawdopodobnie przez Stanisława Wyspiańskiego. Dzieło
pochodzi z kościoła pw. św. Marii Magdaleny we Lwowie. Jego historia
wiąże się z losami rodziny Abłamowiczów.
W salach wystawowych wyeksponowano także stare księgi
pochodzące z Archiwum Kurii Metropolitalnej.
Placówka posiada bardzo dobre warunki lokalowe (stała
temperatura powietrza, zabezpieczenia elektroniczne).
Od początku istnienia stałą troskę o egzystencję i rozwój
Muzeum wykazuje bp Antoni Długosz i bp Jan Wątroba, który przez kilka
lat jako rektor Wyższego Seminarium na co dzień otaczał Muzeum troską
i staraniem. Muzeum to nie tylko prezentacja zgromadzonych dzieł
sztuki sakralnej, ale także organizacja wystaw, odczytów i działalność
wydawnicza. Niedawno w muzealnych salach eksponowano oryginalne rzeźby
sakralne z gwoździ, przywiezione do Polski przez włoskiego artystę
Roberto Cosimiego.
Ksiądz Dyrektor planuje zorganizowanie wystawy rzeźb
przedstawiających Chrystusa frasobliwego oraz wystawę grafiki sakralnej
- rektora ASP z Krakowa - prof. Stanisława Rodzińskiego. Nowym pomysłem
jest wystawa prac kapłanów i zakonnic, dla których malarstwo sakralne
stanowi pasję życia.
Ks. Blajer jest historykiem sztuki, wykładowcą w Wyższym
Seminarium. Muzeum stanowi doskonałe zaplecze dla jego wykładów.
Swą pracę bardzo kocha i wykonuje ją z wielkim zaangażowaniem. Dzięki
jego inicjatywie oraz życzliwości proboszczów i osób świeckich -
zbiory muzealne powiększają się ciągle o nowe eksponaty. "Prosimy
księży - mówi Ksiądz Dyrektor - aby przekazywali nam przedmioty wycofane
z kościołów, natomiast nie zabieramy dzieł sztuki z miejsc kultu,
gdyż tam jest ich miejsce, ich naturalne środowisko".
Z wiarą i nadzieją oczekuje na nowe dary serca i wspaniałomyślność
kolejnych ofiarodawców, gdyż Muzeum nie ma środków na zakupy. Dzięki
hojności darczyńców oraz dalekowzroczności pierwszego Biskupa Diecezji
Częstochowskiej, Muzeum Archidiecezjalne najbliższe Jasnej Góry wkracza
w Trzecie Tysiąclecie jako najmłodsze w
Polsce, lecz pod względem zgromadzonych skarbów sztuki -
bogate. Życzymy mu kolejnych eksponatów świadczących o kulturze religijnej
i głębokiej wierze naszego narodu, a także wielu zwiedzających. Muzeum
ma swoją siedzibę u stóp Jasnej Góry. Dla pielgrzymów przybywających
do Matki Bożej może być dodatkowym miejscem refleksji i pogłębienia
wiedzy o sztuce sakralnej naszej Ojczyzny.
Muzeum zaprasza we wtorki, czwartki i soboty w godz.
9.00-13.00, tel. (0-34) 365-12-15.
