Zbiory sztuki sakralnej zajmują poczesne miejsce na mapie muzeów w Polsce. Szczególną rolę pełnią muzea diecezjalne i archidiecezjalne, zaliczane do muzeów regionalnych o charakterze specjalnym. Do najstarszych należą polskie muzea diecezjalne: we Włocławku - założone w 1870 r.; Tarnowie - utworzone w 1888 r.; Poznaniu - w 1893 r.; Płocku w początkach XX w.; Sandomierzu - w 1905 r.; Krakowie - w 1909 r.; oraz Muzeum we Wrocławiu, które w 1998 r. obchodziło swoje stulecie.

Gdy wrocławskie muzeum święciło swe setne urodziny, w Częstochowie powołano do życia najmłodsze muzeum archidiecezjalne w Polsce. Aktu poświęcenia i uroczystego otwarcia muzealnych podwoi dokonał metropolita częstochowski - abp Stanisław Nowak - 20 kwietnia 1998 r. Powiedział wówczas: "Niechaj Cię chlubią Panie wszystkie dzieła Twoje i to wszystko, co ludzie wykonali swoimi sercami i rękami" .

Muzeum Archidiecezji Częstochowskiej, zlokalizowane w nowym, wspaniałym budynku Wyższego Seminarium Duchownego przy ul. św. Barbary 41 (w pobliżu Jasnej Góry) istnieje już pełne dwa lata.

Mimo że takie młode - posiada wiele cennych zabytków sztuki sakralnej z dawnych wieków. Dziś zostaliśmy zaproszeni do zwiedzania. Dyrektor Muzeum - ks. Bogdan Blajer - oprowadzający nas po muzealnych wnętrzach - z dumą pokazuje najstarsze eksponaty - zabytki sztuki gotyckiej: rzeźbę Matki Bożej z Dzieciątkiem (z około 1430 r.), św. Marcina ze Mstowa i św. Otylię - (rzeźby z XV w.).

Wiele cennych zabytków zawdzięcza Muzeum pierwszemu Biskupowi erygowanej przed 75 laty diecezji częstochowskiej - Teodorowi Kubinie, który już kilkadziesiąt lat temu zaczął kolekcjonować dzieła sztuki sakralnej. Sporo ze zgromadzonych przez niego obrazów i rzeźb dotrwało do dziś i w Muzeum Archidiecezjalnym, po konserwacji, zajaśniało nowym blaskiem. Dlatego też przy wejściu do Muzeum wyeksponowano rzeźbę przedstawiającą bp. Teodora Kubinę (oryginał rzeźby znajduje się w Kurii Metropolitalnej).

Przedmioty kultu zgromadzone w jednym miejscu w takiej ilości budzą podziw i szacunek, sprawiają, że w Muzeum panuje atmosfera religijnej kontemplacji jak w świątyni. Twórcy wymodlili dla swych dzieł nieśmiertelność. Wycofane z kościołów i kaplic, odgrzebane z lamusa i parafialnych strychów dzieła sztuki noszą ślady przetaczających się przez te ziemie działań wojennych; pamiętają czasy potopu szwedzkiego, okres wojen napoleońskich, zaborów i wojen XX w. Wojny nie oszczędzały także dzieł sztuki. Jak podkreśla Ksiądz Dyrektor - relikty przeszłości zgromadzone w Muzeum podlegają jedynie konserwacji zachowawczej, nie uzupełnia się ich braków i ubytków, dlatego oglądamy rzeźby świętych z uszkodzeniami i zdartą farbą. Te zranione rzeźby są prawdziwymi świadkami naszej historii.

W częstochowskim Muzeum Archidiecezjalnym zwiedzający mogą (w kilku salach) obejrzeć około 100 rzeźb z różnych epok (obok drobnych figurek - duże rzeźby ołtarzowe), 120 obrazów, sporo naczyń i szat liturgicznych (w tym 3 cenne ornaty z XVI w.), a także 2 pastorały, z których jeden przywieziony został aż z Cejlonu. W dziale numizmatycznym zgromadzono sporo dawnych monet i cennych medali.

Chlubą Muzeum jest olejny obraz Madonny z Dzieciątkiem namalowany prawdopodobnie przez Stanisława Wyspiańskiego. Dzieło pochodzi z kościoła pw. św. Marii Magdaleny we Lwowie. Jego historia wiąże się z losami rodziny Abłamowiczów.

W salach wystawowych wyeksponowano także stare księgi pochodzące z Archiwum Kurii Metropolitalnej.

Placówka posiada bardzo dobre warunki lokalowe (stała temperatura powietrza, zabezpieczenia elektroniczne).

Od początku istnienia stałą troskę o egzystencję i rozwój Muzeum wykazuje bp Antoni Długosz i bp Jan Wątroba, który przez kilka lat jako rektor Wyższego Seminarium na co dzień otaczał Muzeum troską i staraniem. Muzeum to nie tylko prezentacja zgromadzonych dzieł sztuki sakralnej, ale także organizacja wystaw, odczytów i działalność wydawnicza. Niedawno w muzealnych salach eksponowano oryginalne rzeźby sakralne z gwoździ, przywiezione do Polski przez włoskiego artystę Roberto Cosimiego.

Ksiądz Dyrektor planuje zorganizowanie wystawy rzeźb przedstawiających Chrystusa frasobliwego oraz wystawę grafiki sakralnej - rektora ASP z Krakowa - prof. Stanisława Rodzińskiego. Nowym pomysłem jest wystawa prac kapłanów i zakonnic, dla których malarstwo sakralne stanowi pasję życia.

Ks. Blajer jest historykiem sztuki, wykładowcą w Wyższym Seminarium. Muzeum stanowi doskonałe zaplecze dla jego wykładów. Swą pracę bardzo kocha i wykonuje ją z wielkim zaangażowaniem. Dzięki jego inicjatywie oraz życzliwości proboszczów i osób świeckich - zbiory muzealne powiększają się ciągle o nowe eksponaty. "Prosimy księży - mówi Ksiądz Dyrektor - aby przekazywali nam przedmioty wycofane z kościołów, natomiast nie zabieramy dzieł sztuki z miejsc kultu, gdyż tam jest ich miejsce, ich naturalne środowisko".

Z wiarą i nadzieją oczekuje na nowe dary serca i wspaniałomyślność kolejnych ofiarodawców, gdyż Muzeum nie ma środków na zakupy. Dzięki hojności darczyńców oraz dalekowzroczności pierwszego Biskupa Diecezji Częstochowskiej, Muzeum Archidiecezjalne najbliższe Jasnej Góry wkracza w Trzecie Tysiąclecie jako najmłodsze w

Polsce, lecz pod względem zgromadzonych skarbów sztuki - bogate. Życzymy mu kolejnych eksponatów świadczących o kulturze religijnej i głębokiej wierze naszego narodu, a także wielu zwiedzających. Muzeum ma swoją siedzibę u stóp Jasnej Góry. Dla pielgrzymów przybywających do Matki Bożej może być dodatkowym miejscem refleksji i pogłębienia wiedzy o sztuce sakralnej naszej Ojczyzny.

Muzeum zaprasza we wtorki, czwartki i soboty w godz. 9.00-13.00, tel. (0-34) 365-12-15.