Reklama

Boże Narodzenie u grekokatolików

Niedziela wrocławska 1/2007

Bądź na bieżąco!

Zapisz się do newslettera

Nie dla wszystkich chrześcijan w Polsce 25 grudnia jest świątecznym dniem Narodzenia Pańskiego. Wschodni chrześcijanie, w tym ok. 100-tysięczna rzesza grekokatolików, świętuje Boże Narodzenie 13 dni później, to jest 7 stycznia. Różnica ta wynika z używania różnych kalendarzy przez Kościoły wschodni i zachodni. Kościół greckokatolicki używa tzw. kalendarza juliańskiego, w odróżnieniu od kalendarza gregoriańskiego, używanego przez Kościół łaciński. Według kalendarza juliańskiego 25 grudnia przypada dopiero 7 stycznia.
Gdybyśmy chcieli zatrzymać się na podobieństwach w świętowaniu Świąt Bożego Narodzenia w obydwu kulturach, to niewątpliwie należałoby zacząć od duchowego przygotowania do Bożego Narodzenia. Takim przygotowaniem jest post zwany Adwentem w łacińskiej tradycji i Pyłypiwką w tradycji bizantyjskiej (od liturgicznego wspomnienia św. Apostoła Filipa - 27 listopada, w przededniu postu).
Wigilia Bożego Narodzenia ma podobny przebieg jak w polskiej tradycji. Tego dnia obowiązuje post. Często wierni zachowują dawne zwyczaje, według których wypadało całkowicie powstrzymać się od przyjmowania pokarmów aż do wieczerzy wigilijnej. Wigilia rozpoczyna się wspólną modlitwą, którą jest przeważnie śpiewanie troparionu Narodzenia Pańskiego i odczytanie ewangelicznego opisu o Narodzeniu Pańskim. W tradycji wschodnich katolików nie używa się opłatka, ale uczestnicy wigilijnej wieczerzy dzielą się prosforą - przaśnym chlebem z miodem - składając sobie nawzajem życzenia. Tradycyjnie na stole powinno być 12 potraw, pośród których są te właściwe dla Wschodu - kutia oraz dla tradycji łemkowskiej - kysełycia (biały barszcz z grzybami). Tradycyjnie, przy stole, w czasie wieczerzy wigilijnej powinno być zostawione miejsce dla niespodziewanego gościa.
Według dawnej tradycji pod obrusem powinno być siano. Dawniej, zwłaszcza na wioskach, na podłodze rozścielano także słomę a w kącie izby, zamiast choinki, stawiano diduch - snop zboża. Obecnie, najczęściej diducha, którego coraz trudniej jest pozyskać, w greckokatolickich domach zastępuje świątecznie przybrana choinka.
Nieodzownym elementem Świąt Bożego Narodzenia są kolędy, które związane są z tradycjami poszczególnych narodów a nie wyznań. Nie ma więc kolęd greckokatolickich, rzymskokatolickich czy prawosławnych, są natomiast kolędy ukraińskie i polskie. Jest ich bardzo dużo i są chętnie śpiewane aż do 15 lutego, to jest do Święta Ofiarowania Pańskiego.
W cerkwiach raczej rzadko można spotkać szopkę bożonarodzeniową. Zastępuje ją ikona Narodzenia Pańskiego, która w okresie świątecznym wystawiona zostaje na tetrapodzie - stoliku przed ikonostasem. Wierni pochodzą do ikony i oddaje jej cześć poprzez ucałowanie.
W tradycji liturgicznej wschodnich chrześcijan w Uroczystość Bożego Narodzenia nie ma charakterystycznej Mszy św. o północy, zwanej Pasterką. Wschód zna tzw. Wseniczne bdinije - całonocne czuwanie. Tworzą je poszczególne nabożeństwa, które zaczyna się odprawiać wieczorem, by całość zakończyć wczesnym rankiem. Rozpoczyna je Liturgia św. Bazylego Wielkiego z Weczirnią (Nieszporami), która sprawowana jest jedynie kilka razy w roku. W czasie tej Liturgii czytane są starotestamentowe proroctwa odnoszące się do przyjścia na świat Mesjasza. Następnym nabożeństwem odprawianym tej nocy jest Poweczerije Welyke z Łytią (Wielka Kompleta z poświęceniem chleba, wina, pszenicy i oliwy) oraz uroczysta Jutrznia. Dopiero po tych nabożeństwach, wywodzących się z Liturgii Godzin sprawowanej w klasztorach przez zakonników, jest odprawiana uroczysta Masza św. z Bożego Narodzenia. Jednakże, najczęściej, w warunkach parafialnych, główna bożonarodzeniowa Liturgia sprawowana jest rano, a poprzedza ją Poweczerije Wełyke z Łytią.
Charakterystyczne dla greckokatolickich obchodów Świąt Bożego Narodzenia jest również to, że świętuje się je trzy dnia. Pierwszy, główny dzień Świąt, pomaga nam zgłębić tajemnicę Narodzenia Pańskiego. W drugim dniu wspominamy osoby, które z przyjściem na Świat Zbawiciela, miały najwięcej wspólnego. Zrozumiałe, że tym dniu wspominamy liturgicznie Najświętszą Bogurodzicę i św. Józefa Oblubieńca. W trzeci dzień świąt Kościół wspomina św. Szczepana, który jako pierwszy oddał swoje życie za Chrystusa.
Boże Narodzenie w Kościele greckokatolickim ma szczególną oprawę liturgiczną i obrzędową. Jest świętem rodzinnym, gdyż, o ile to tylko możliwe, tego dnia wszyscy członkowie rodziny chcą wspólnie spotkać się ze swoimi bliskimi, najpierw przy stole wigilijnym, by następnie, także wspólnie, sławić Boga, który przyjmuje ludzkie ciało i zstępuje z nieba na ziemię.
Chcę życzyć wszystkim, którzy świętują Boże Narodzenie według kalendarza juliańskiego (wg starego stylu) oby i tegoroczne Święta były dla nas wszystkich objawieniem i umocnieniem w tej podstawowej prawdzie naszej wiary, że druga Osoba Boża, Syn Boży, dla naszego zbawienia, przyjął ciało z Maryi Dziewicy i stał się człowiekiem dla naszego zbawienia.

Pomóż w rozwoju naszego portalu

Wspieram

2007-12-31 00:00

Oceń: +1 -1

Reklama

Wybrane dla Ciebie

Nie bój się, zaufaj!

2025-12-15 13:00

Niedziela Ogólnopolska 51/2025, str. 20

[ TEMATY ]

homilia

Karol Porwich/Niedziela

To wydarzenie może poruszyć każdego. Historia odległa w czasie, lecz jakże bliska sercu człowieka. Absolutnie niebanalna, ale z życia wzięta. Józef, cieśla, to człowiek sprawiedliwy, jak podaje nam Ewangelia. Postępuje zgodnie z zasadami, jest uczciwy i prawdomówny, trzyma się ogólnie przyjętych zasad, norm i reguł, które stanowią prawo. Jednocześnie jest już po zaślubinach z Maryją. Wkrótce zamieszkają razem. Życie jednak nie zawsze układa się tak, jak byśmy tego chcieli. Ta wiadomość spada na niego niespodziewanie: jego małżonka jest brzemienna. To, co powinno być radością domu Józefa, staje się nagle przyczyną cierpienia. Nie on jest ojcem. Zna Maryję, kocha Ją, ale nie rozumie tej sprawy. Rozum mówi mu coś innego, a serce dyktuje coś innego. Trzeba wybrać, jakoś się odnaleźć w tej nowej, niekomfortowej sytuacji. Józef ma dylemat. Co zrobić? Postanawia odejść – po cichu, bez rozgłosu, tak, by to ukryć, a przy tym nie skrzywdzić Maryi. To uczciwe rozwiązanie, nikogo nie krzywdzi. Takie jakby salomonowe rozwiązanie na dziś: nic dodać, nic ująć. Sprawiedliwie, pobożnie i po kryjomu.
CZYTAJ DALEJ

Nowy statut odnośnie prawa pracy w Watykanie

2025-12-21 11:04

[ TEMATY ]

Watykan

Stolica Apostolska

Leon XIV

Vatican Media

Na mocy reskryptu papież Leon XIV zatwierdził nowy statut Urzędu Pracy Stolicy Apostolskiej (ULSA), który wzmacnia prawną ochronę pracowników Stolicy Apostolskiej. Wśród zmian jest bardziej synodalny system pracy tej instytucji oraz nowe regulacje w kwestii rozwiązywania sporów. To wyraz troski Ojca Świętego o świat pracy oraz o stosowanie nauki społecznej Kościoła wewnątrz Stolicy Apostolskiej.

Szersza Rada, w której po raz pierwszy znalazła się także reprezentacja Sekretariatu Stanu, Wikariatu Rzymu, Funduszu Opieki Zdrowotnej (FAS) oraz Funduszu Emerytalnego oraz bardziej „synodalne” zaangażowanie różnych reprezentowanych instytucji - to niektóre z istotnych nowości wprowadzonych w nowym Statucie ULSA - organu powołanego do promowania i umacniania wspólnoty pracy Stolicy Apostolskiej - zatwierdzonym przez papieża Leona XIV.
CZYTAJ DALEJ

Papież na ostatnie dni Adwentu: przebaczajmy i dawajmy nadzieję

2025-12-21 12:48

[ TEMATY ]

adwent

Anioł Pański

Vatican Media

„Człowiek kruchy i omylny, a jednocześnie odważny i silny w wierze” – tak o świętym Józefie w IV Niedzielę Adwentu mówi Leon XIV. Podczas modlitwy Anioł Pański Papież wskazał Oblubieńca Maryi jako wzór wiary, która potrafi zaufać i wyruszyć w nieznane. Zachęcił wiernych, by ostatnie dni Adwentu przeżyli w duchu nadziei i przebaczenia.

W rozważaniu Ewangelii Ojciec Święty przypomniał, że liturgia IV Niedzieli Adwentu kieruje spojrzenie ku postaci św. Józefa. Ewangelista Mateusz nazywa go „człowiekiem sprawiedliwym”, czyli wiernym Izraelitą, żyjącym zgodnie z Prawem. Jak zaznaczył Ojciec Święty, Józef z Nazaretu „jawi się nam również jako osoba bezgranicznie wrażliwa i ludzka”. Ta postawa – dodawał Papież – przejawia się także zanim anioł objawił mu tajemnicę.
CZYTAJ DALEJ

Reklama

Najczęściej czytane

REKLAMA

W związku z tym, iż od dnia 25 maja 2018 roku obowiązuje Rozporządzenie Parlamentu Europejskiego i Rady (UE) 2016/679 z dnia 27 kwietnia 2016r. w sprawie ochrony osób fizycznych w związku z przetwarzaniem danych osobowych i w sprawie swobodnego przepływu takich danych oraz uchylenia Dyrektywy 95/46/WE (ogólne rozporządzenie o ochronie danych) uprzejmie Państwa informujemy, iż nasza organizacja, mając szczególnie na względzie bezpieczeństwo danych osobowych, które przetwarza, wdrożyła System Zarządzania Bezpieczeństwem Informacji w rozumieniu odpowiednich polityk ochrony danych (zgodnie z art. 24 ust. 2 przedmiotowego rozporządzenia ogólnego). W celu dochowania należytej staranności w kontekście ochrony danych osobowych, Zarząd Instytutu NIEDZIELA wyznaczył w organizacji Inspektora Ochrony Danych.
Więcej o polityce prywatności czytaj TUTAJ.

Akceptuję