Z Lechem Stefanem - wiceprezesem Stowarzyszenia „Pro Cultura Catholica”, działaczem opozycyjnym Solidarności Dolnośląskiej, przewodniczącym byłej Wyborczej Akcji Katolickiej we Wrocławiu - rozmawia Krzysztof Jan Dracz

Krzysztof J. Dracz: - Jaka jest rola Prezydenta Rzeczypospolitej według obowiązującej Konstytucji RP i jaki ma on wpływ na funkcjonowanie państwa?

Lech Stefan: - Są różne systemy rządzenia państwem. W Stanach Zjednoczonych np. funkcjonuje system prezydencki, który polega na tym, że uprawnienia przewidziane dla prezydenta są duże, a znacznie mniejsze dla innych organów. Istnieją też systemy, w których prezydent pełni rolę w dużej mierze symboliczną, tak jest np. w Niemczech. W Polsce przyjęty jest system, który fachowcy nazywają gabinetowo-prezydenckim. Rola prezydenta w polskim systemie jest mniejsza niż w Stanach Zjednoczonych czy we Francji. Nie oznacza to jednak, że Prezydent Rzeczypospolitej ma niewielkie uprawnienia. Prezydent reprezentuje państwo w stosunkach zagranicznych, jest najwyższym zwierzchnikiem sił zbrojnych RP, nadaje obywatelstwo polskie, ordery i odznaczenia, stosuje prawo łaski, zarządza wybory do Sejmu i Senatu oraz referenda ogólnokrajowe, ma tzw. inicjatywę ustawodawczą, czyli może zgłaszać do Sejmu projekty ustaw, podpisuje ustawy lub odmawia ich podpisania, desygnuje i powołuje prezesa Rady Ministrów, powołuje sędziów, członków Rady Polityki Pieniężnej, Rady Bezpieczeństwa Narodowego, Krajowej Rady Radiofonii i Telewizji. Już z tego, co wymieniłem, wynika, że walka wyborcza o prezydenturę jest sprawą ważną.

- Jaki wobec tego przewidujesz scenariusz walki wyborczej o prezydenturę po lewej stronie sceny politycznej?

- Wszystkie siły polityczne wywodzące się z dawnego PZPR-u, a sprawujące dzisiaj władzę, z pewnością mają świadomość tego, że nie wygrają wyborów parlamentarnych. Skupiły więc główną uwagę na wyborach prezydenckich i na nich koncentrują swoją strategię polityczną. Jakie mogą być scenariusze tej strategii? Biorąc pod uwagę realia polityczne oraz dużą liczbę kandydatów na prezydenta, możemy z całą pewnością stwierdzić, że odbędzie się druga tura wyborów, do której wejdzie dwóch kandydatów z największą liczbą głosów. Będą więc chcieli wprowadzić do drugiej tury jednego ze swoich kandydatów. Ugrupowania postpezetpeerowskie mają dwóch liczących się kandydatów: Marka Borowskiego, którego notowania maleją, oraz Włodzimierza Cimoszewicza, którego notowania rosną, chociaż po jego skandalicznym zachowaniu się przed komisją sejmową spodziewam się ich spadku. Jest jeszcze Henryka Bochniarz, kandydatka Partii Demokratycznej (dawniej Unia Demokratyczna, później Unia Wolności) - partii niewywodzącej się, co prawda, bezpośrednio z PZPR-u, ale w której są ludzie, którzy gdzieś w swojej historii ten pezetpeerowski życiorys mają. Byłby to trzeci kandydat w tej części sceny politycznej walczący o drugą turę wyborów. Sądzę, że będą się toczyły bardzo ostre rozmowy przy drzwiach zamkniętych, żeby dwaj kandydaci ustąpili na rzecz jednego z trzech. Dzisiaj wydaje się, że takim kandydatem, na którego zarówno obóz Aleksandra Kwaśniewskiego, jak i Sojuszu Lewicy postawią, jest Włodzimierz Cimoszewicz. Wobec tego myślę, że pojawią się próby wyeliminowania Marka Borowskiego i Henryki Bochniarz. Sądzę, że ta gra polityczna może potrwać do wyborów parlamentarnych, a nawet dłużej. Taki scenariusz przewiduję, bo każdy inny nie byłby dla lewicy rozsądny. Kandydowanie trzech osób stwarza zagrożenie, że żadna z nich nie przejdzie do drugiej tury wyborów. Przy założeniu, że władza w parlamencie nie będzie w rękach lewicy, istnieje bardzo realistyczne zagrożenie, że lewicowy prezydent - gdyby taki został wybrany - w świetle tego, co już zostało powiedziane o jego kompetencjach, może w sposób poważny utrudnić, a nawet sparaliżować działalność rządu czy parlamentu i realizację celów, jakie stawiają sobie partie prawicowe i centroprawicowe. Taka sytuacja może zaistnieć, ponieważ w wielu przypadkach, niestety, są to cele rozbieżne z zadaniami, jakie stawia sobie lewica.

- Jak w wyborach prezydenckich powinny się zachować partie prawicowe i centroprawicowe oraz wyborcy, którym leży na sercu dobro chrześcijańskiej Ojczyzny?

- To, z czego zdają sobie sprawę politycy lewej strony sceny politycznej, dotyczy również strony prawej. Politycy prawej strony mają świadomość tego, co zostało powiedziane powyżej. W związku z tym liczba kandydatów na prezydenta po prawej stronie sceny politycznej może budzić niepokój i rodzić pytanie: Dlaczego tak się dzieje? To przesadne rozdrobnienie sił politycznych stwarza ryzyko, że do drugiej tury wyborów wejdzie przypadkowy polityk, który niechybnie przegra z ewentualnym kontrkandydatem lewicowym. Rodzi się pytanie: Skąd ta liczba kandydatów i dlaczego startują oni w wyborach? Ze wszystkich bieżących analiz i prognoz politycznych wynika, że najmocniejszym kandydatem jest Lech Kaczyński, którego notowania są stosunkowo stabilne i wahają się w granicach 18-20%. Co z pozostałymi kandydatami? Nie twierdzę, że nie nadają się oni na stanowisko prezydenta. Moja ocena jest następująca: startują po to, żeby ich nazwiska, ich osoby zaistniały - zaistniały dla ich osobistych lub partyjnych celów. Jeśli jest to np. przedsiębiorca, to w ten sposób jego pozycja jako przedsiębiorcy będzie rosła. Może ułatwi sobie drogę do pobierania kredytów, nie będąc już anonimowym Kowalskim, tylko byłym, poważnym, oficjalnym kandydatem na Prezydenta RP. Inni, których desygnują niewielkie partie polityczne, niemający żadnych szans w wyborach, startują po to, aby ich partia zaistniała na scenie politycznej, aby podnieść jej prestiż. Czy jest to uczciwe postępowanie w stosunku do Polski? Z pewnością nie. Ci ludzie i te ugrupowania polityczne stawiają swoje osobiste i partyjne interesy wyżej niż dobro Ojczyzny. To jest igranie z losami Polski dla własnych, partykularnych interesów. Ja na takie osoby, wiedząc, że nie mają szans, nie będę głosował, ponieważ odbierają oni głosy mającym szansę kandydatom prawicowym, którzy przez to mogą nie wejść do drugiej tury wyborów.
A jak się mają zachować wyborcy? Powinni, w świetle tego, co zostało dotychczas powiedziane, zbojkotować tych startujących i niemających szans kandydatów. Głosowanie na taką osobę to jest zmarnowany głos prawicowego wyborcy. Zastanówmy się więc podczas wyborów, którzy z tych kandydatów mają większe szanse, i oddajmy swój głos na takiego kandydata. Pomóżmy mu, bo inaczej może się okazać, że zupełnie przegramy sprawę Polski. Grajmy o Polskę, a nie Polską.

- Jak zachowają się rządy państw Unii Europejskiej wobec wyborów prezydenckich w Polsce?

- Myślę, że Europa dzisiaj w miarę spokojnie patrzy na wybory w poszczególnych krajach, to jest rzecz normalna. Rządy się przecież zmieniają, prezydenci i premierzy też. Ale można również po sportowemu powiedzieć: kibicuję temu czy innemu ugrupowaniu, takiemu czy innemu prezydentowi. Większość krajów Unii Europejskiej ma władze o poglądach bardzo liberalnych. Myślę, że dla nich wygodniejszy byłby prezydent wywodzący się z podobnej opcji politycznej, natomiast prezydent z innej opcji z pewnością będzie przyjmowany mniej życzliwie. Ponadto jeśli przedstawiciele władz tych krajów mieli już z kimś kontakty polityczne, to - jak się w polityce mówi - ten polityk jest dla nich przewidywalny. Myślę jednak, że nie tymi kryteriami należałoby kierować się przy wyborze Prezydenta RP.

- Jakiego wobec tego chciałbyś mieć prezydenta?

- Chciałbym, aby był to człowiek godnie reprezentujący Polskę na forum międzynarodowym, broniący naszych interesów, wrażliwy i reagujący na pojawiające się często antypolonizmy zarówno w Europie, jak i na świecie. Ponadto, żeby był człowiekiem prawym, uczciwym, o postawie służebnej, żeby szanował naszą chrześcijańską tradycję i kulturę, żeby był moderatorem sceny politycznej, sprawiedliwym i bezstronnym arbitrem w sporach, które się pojawiają, żeby przejawiał większą aktywność w różnych inicjatywach ustawodawczych. Niestety, obecny Prezydent nie ma wielu wymienionych cech i nie podejmuje wielu działań, które powinien. Tym modelowym obrazem prezydenta, który przedstawiłem, będę się kierował podczas wyborów. Zagłosuję na tego, kto z grupy kandydatów mających szansę wejścia do drugiej tury wyborów będzie najbliższy temu ideałowi.