Historia Romów zapisana jest w podróży. Dla nich pojęcie granicy zawsze było terminem umownym. Cały ich styl życia charakteryzowała mobilność. Nigdzie nie byli u siebie, każde kolejne miejsce traktowali w kategoriach przystanku przed następną podróżą.

Romowie na długo przed pojawieniem się idei Europy bez granic byli jej prekursorami. Na przestrzeni dziejów, przemierzając kontynenty azjatycki i europejski, przejmowali od ich mieszkańców różne elementy języka, kultury, tradycji, obyczajów i mentalności, co utworzyło w rezultacie wyjątkowy model kulturowy, będący prawdziwym tyglem cywilizacyjnym. Adaptując elementy obcych kultur, sami wnieśli duży wkład w ich wzbogacanie.

Obok wolności terytorialnej równie ważna była dla nich niezależność jednostkowa i zbiorowa – prawo do prowadzenia własnego stylu życia, pielęgnowania języka, kultury, obyczajów i tradycji. W tym aspekcie Romowie zawsze byli bezkompromisowi. Niezależnie od panującego w danym czasie systemu władzy i represji, które na siebie ściągali, trwali przy swojej kulturze i pielęgnowali własną odmienność etniczną. Pojęcie wolności jest dla Romów bezcenne.