Reklama

Rok Władysława Grabskiego

Rok 2004 ogłoszony został już we wrześniu 2003 r. Rokiem Władysława Grabskiego. Uchwałę tę podjął Sejm Rzeczypospolitej Polskiej, w związku z 80. rocznicą powołania Gabinetu Władysława Grabskiego, oraz 130. rocznicą jego urodzin i 80. rocznicę powołania Banku Polskiego. W Łowiczu powstał Powiatowy Komitet Obchodów Roku Władysława Grabskiego, który włączył się w działania Ogólnopolskiego Komitetu Obchodów. Centralne uroczystości, związane z Rokiem Grabskiego odbyły się 7 lipca w Borowie, w miejscu urodzenia Wielkiego Polaka.

Niedziela łowicka 30/2004

Bądź na bieżąco!

Zapisz się do newslettera

O życiu i działalności Grabskiego dowiedzieć się możemy m.in. z Roczników Katedry Nauk Humanistycznych Szkoły Głównej Gospodarstwa Wiejskiego, z III tomu, zatytułowanego „Z kart historii wsi i postępu w rolnictwie”. Zygmunt Józef Przychodzień pisze tam o życiu, pracy społecznej, politycznej i naukowej Grabskiego.
Władysław Grabski urodził się 7 lipca 1874 r. w Borowie, w powiecie łowickim, w parafii Oszkowice. Grabscy byli rodziną ziemiańską o bogatych tradycjach patriotycznych, znaną także z szerzenia postępu społecznego i gospodarczego. Jego rodzicami byli Feliks i Stanisława z Mittelstaedów. Władysław miał też rodzeństwo: brata Stanisława i dwie siostry: Zofię i Halinę.
Ojciec Władysława, Feliks Grabski, był absolwentem gimnazjum płockiego. Miał zainteresowania historyczne i polityczne. Był też duchowym spadkobiercą tradycji wolnościowo-powstańczych. Miał opinię dobrego agronoma i postępowego gospodarza. Z własnej inicjatywy uwłaszczył chłopów w swym majątku w Borowie w (1859 r.) i przeprowadził reformę rolną. Polegała ona na tym, że wszystkim ordynariuszom, pracującym przynajmniej 10 lat i wyrażającym chęć samodzielnego gospodarowania, odstępował na własność 10 morgów ziemi i w pierwszych latach udzielał pomocy materialnej.
Właśnie Feliks Grabski zaszczepił swoim dzieciom miłość do wsi polskiej i tak starał się pokierować ich rozwojem intelektualnym i moralnym, aby byli wolni od kastowych uprzedzeń. W rodzinie Grabskich szczególną wartość stanowiła edukacja. Nielegalnie organizowano ją wśród dzieci chłopskich i miejscowego ziemiaństwa.
Władysław Grabski ukończył Gimnazjum Filologiczne w Warszawie i udał się na studia wyższe do Paryża. Już w ostatnich latach gimnazjalnych pochłaniały go nauki społeczne i jako wolny słuchacz uczęszczał na wykłady znanych profesorów, m.in. Ludwika Krzywickiego, Edwarda Abramowskiego, Ignacego Chrzanowskiego. Należał wraz z bratem do tajnej Centralizacji Kółek Gimnazjalnych Królestwa.
W 1894 r. Grabski złożył pracę dyplomową pt. „O sądzie sejmowym 1828 roku w Królestwie Polskim” i otrzymał dyplom ukończenia Szkoły Nauk Politycznych. Został w ten sposób absolwentem słynnej w świecie uczelni, która kształciła głównie kadry dla dyplomacji i państwowych wyższych urzędów finansowo-administracyjnych. W Paryżu Grabski studiował na Sorbonie, na Wydziale Historycznym. Interesowała go zwłaszcza dziedzina historii gospodarczej wsi polskiej. Socjalistyczną teorię walki klasowej zastąpił koncepcjami solidaryzmu społecznego i narodowego.
Po powrocie z Paryża Władysław Grabski poświęcił się rolnictwu. Odbył praktyki po czym wstąpił na studia rolnicze na Uniwersytecie w Halle. Studia te, w związku ze śmiercią ojca i koniecznością objęcia gospodarstwa w Borowie, musiał przerwać. Dzięki swej wytrwałej pracy zmienił i znacznie ulepszył rodzinny folwark. Był prekursorem uprawy buraków cukrowych, uszlachetnieniał pogłowie krów, założył stawy rybne.
Szybko stwierdził liczne trudności, spowodowane brakiem organizacji rolników. W ten sposób zaczęła się jego działalność społeczna i polityczna. Jego postępowanie było nacechowane głębokim szacunkiem dla ludności włościańskiej praz troską o jej przyszłość. Szerzył oświatę wśród ludu, choć ryzykował tym majątek i wolność. W rodzinnym majątku utrzymywał, wraz z żoną Katarzyną, nielegalną szkołę. Nakłonił okolicznych chłopów do działalności gospodarczej i społecznej.
Siły do zawiązywania rolniczych organizacji samorządowych, prowadzenia akcji na rzecz ludzi dotkniętych ciężarem wojny, posłowania na Sejm Ustawodawczy, bycia premierem w Rządzie Polskim i ministrem skarbu oraz profesorem i rektorem SGGW czerpał w dużym stopniu z harmonijnego życia rodzinnego i małżeńskiego. Wraz z żoną Katarzyną, z którą ożenił się wbrew woli matki, mieli czterech synów. Rodzina znaczyła bardzo wiele w życiu Grabskiego, tam najchętniej pracował i odpoczywał.
Praca społeczna i polityczna Grabskiego przypadła głównie na ostatnie lata XIX w. i pierwsze ćwierćwiecze XX w. W 1899 r. Grabski założył jedną z pierwszych w Królestwie Rolniczą Stację Doświadczalną pod Kutnem, której celem było sprawdzanie nowości rolniczych i kontrolowanie jakości nawozów sztucznych. W 1900 r. założył pierwszą w kraju fabrykę drenów, jako spółdzielnię rolników „Spójnia”. Założył Kółko Rolnicze w Bocheniu, zawiązał Towarzystwo Melioracyjne. W 1905 r. założył pierwsze w byłym zaborze rosyjskim, włościańskie udziałowe Towarzystwo Rolnicze w Łowiczu. Wspierał finansowo szkoły rolnicze w Pszczelinie.
Jego praca społeczna nie ograniczała się do najbliższej okolicy rodzinnego majątku. Został m.in. sekretarzem Sekcji Rolnej Towarzystwa Popierania Przemysłu i Handlu, wszedł do Komitetu Centralnego Towarzystwa Rolniczego. Trzykrotnie posłował do Dumy, gdzie m.in. wskazywał na pokrzywdzenie Królestwa w sprawach podatkowych. Za swe odważne poglądy zapłacił aresztowaniem i osadzeniem na Pawiaku.
Po wybuchu I wojny światowej był współtwórcą i wiceprezesem Centralnego Komitetu Obywatelskiego, organizował prace związane z porządkowaniem życia społecznego, rozbitego przez wycofujących się zaborców. W latach 1915-1918 niósł w ramach CKO pomoc polskim uchodźcom na obszarze Rosji. Powstało wtedy kilka tysięcy szkół dla 50 tysięcy polskich dzieci.
Aresztowany przez Niemców w 1918 r. po zwolnieniu został mianowany ministrem rolnictwa w gabinecie Józefa Świerzyńskiego. W 1919 r. Grabski został prezesem Głównego Urzędu Likwidacyjnego i delegatem ekonomicznym rządu na Kongres pokojowy w Spa. Był posłem do Sejmu Ustawodawczego, ministrem skarbu, a w latach 1920 i 1923-1925 premierem Rządu Polskiego. W latach 1921-1922 kierował, jako nadzwyczajny komisarz rządu ds. repatriacji, powrotem Polaków, jeńców i uchodźców z ZSRR. Pełnił tez funkcję dyrektora Polsko-Amerykańskeigo Komitetu Pomocy Dzieciom.
W 1924 r. Grabski założył Bank Polski - instytucję niezależną od rządu i opartą wyłącznie na subskrybcjach społecznych, która emitowała nowy pieniądz: złoty (o wartości równej frankowi szwajcarskiemu). Poza reformą walutową i reformą administracyjną Władysław Grabski rozbudował system banków państwowych i utworzył potężny Bank Gospodarstwa Krajowego. Zapoczątkował też zmiany w strukturze naszego eksportu i w produkcji przemysłowej. Stworzył zasiłki dla bezrobotnych. Osobiście przyczynił się do budowy portu w Gdyni. Na Kresach prowadził szkoły dwujęzyczne. Doprowadził do znacznej poprawy stosunków politycznych i gospodarczych z ZSRR i Czechosłowacją. W okresie sprawowania władzy przez Władysława Grabskiego Polska unormowała stosunki z Watykanem, zawierając konkordat z Piusem XI.
Po tzw. wojnie celnej z Niemcami w 1925 r. i dymisji rządu Grabski wycofał się z bezpośredniej działalności politycznej. Zajął się pracą pedagogiczną, naukową i organizacyjną w Szkole Głównej Gospodarstwa Wiejskiego. Wydał kilkadziesiąt prac dotyczących agronomii społecznej, oświaty i kultury wiejskiej, socjologii wsi, naukoznawstwa i filozofii. Jego prace w wielu przypadkach były pionierskie i do dziś nie straciły na aktualności. SGGW powołała go na profesora polityki ekonomicznej. Wcześniej prowadził na Uniwersytecie Warszawskim wykłady z polityki agrarnej. W 1926 r. został wybrany rektorem SGGW. Powstał wtedy Zakład Polityki Ekonomicznej, którym kierował. W 1927 r. Grabski utowrzył w ramach Zakłądu Sekcję Agronomii Społecznej, do której dołączył socjologię wsi.
Słuchacze wykładów z polityki ekonomicznej mieli często okazję uczestniczyć w interesującym dialogu z profesorem Grabskim. Jako naukowiec i pedagog żądał on postawy krytycznej od studentów wobec polityki ekonomicznej, którą realizował w Polsce jako polityk. Nie bał się samokrytyki. Był człowiekiem bardzo wymagajacym - wobec studentów i wobec siebie samego.
Krzewił ideę, że bez postępu kulturalnego i moralnego wsi jej postęp materialny nie jest możliwy. Jego credo socjologiczne na temat wsi głosiło: iż „to nie gospodarstwa są treścią wsi, a rodziny, które żyją na wsi, bo nie gospodarstwo stworzyło wieś, a rodzina. Przestańmy patrzeć na wieś jako zbiorowisko producentów rolnych [...]. Zadaniem jej jest realizować pełnię życia”.
W 1936 r. na wniosek Grabskiego Rada Wydziału Rolniczego SGGW powołała Instytut Socjologii Wsi, którym kierował od śmierci w 1938 r.
Grabski otrzymał wiele odznaczeń, m.in. polski Order Orła Białego, papieski Piusa XI Virtuti et merito itd.
Zmarł 1 marca 1938 r. w Warszawie. Uroczysty pogrzeb odbył się 4 marca. Żałobną Mszę w katedrze św. Jana celebrował kard. Kakowski. Zwłoki zmarłego spoczęły na Powązkach.
Śmierć Władysława Grabskiego była bolesną stratą dla całego społeczeństwa polskiego. W publikacjach okolicznościowych, które licznie ukazywały się w prasie po jego śmierci, umieszczono go wśród wybitnych mężów stanu i myślicieli takich, jak: Jan Zamoyski, Andrzej Frycz-Modrzewski, Stanisław Staszic i Franciszek Ksawery Drucki-Lubecki. Pamięć i dokonania Władysława Grabskiego są żywo czczone w SGGW, gdzie istnieje m.in. Koło Naukowe Socjologii Wsi i Doradztwa Rolniczego, jego imienia. W 120. rocznicę urodzin Grabskiego SGGW zainaugurowała budowę Biblioteki Głównej im. Władysława Grabskiego, a w 130. rocznicę urodzin - obchodzony jest w tej szkole Rok Władysława Grabskiego. Z inicjatywy prof. Tomasza Boreckiego, obecnego rektora SGGW, rok 2004 jest Rokiem Władysława Grabskiego.

Pomóż w rozwoju naszego portalu

Wspieram

2004-12-31 00:00

Oceń: 0 0

Reklama

Wybrane dla Ciebie

Kłamstwo imigracyjne

2024-05-18 16:35

[ TEMATY ]

migranci

imigranci

Adobe.Stock

To przykład swoistej schizofrenii politycznej, gdy rząd na forum Rady Unii Europejskiej głosuje przeciw paktowi imigracyjnemu, a następnie… jego premier obwieszcza, że będziemy beneficjentem regulacji, przeciwko której rząd głosował! Albo więc pan premier robi dobrą minę do złej gry albo nie wiedział ,co głosował.

Teraz słyszymy gremialne pocieszanie się i nas, że nowa polityka imigracyjna UE to nic złego,ba,wręcz przeciwnie. Po pierwsze: wejdzie w życie za dwa lata. Po drugie: dostaniemy z tego tytułu pieniądze, bo dadzą nam za przyjęcie uchodźców z Ukrainy. Po trzecie: opozycja straszy imigrantami.

CZYTAJ DALEJ

Prezydent o żołnierzach walczących pod Monte Cassino: o Polskę walczyli i za Polskę ginęli

2024-05-18 19:16

[ TEMATY ]

Monte Cassino

Andrzej Duda

PAP/Piotr Nowak

Polscy żołnierze walczący pod dowództwem gen. Władysława Andersa to bohaterzy, którzy walczyli o to, aby otworzyć drogę do wolności; oni o Polskę walczyli i za Polskę ginęli - mówił podczas obchodów 80. rocznicy bitwy o Monte Cassino prezydent Andrzej Duda.

Na słynnej polskiej nekropolii we Włoszech odbyły się główne uroczystości 80. rocznicy bitwy o Monte Cassino.

CZYTAJ DALEJ

Kłamstwo imigracyjne

2024-05-18 16:35

[ TEMATY ]

migranci

imigranci

Adobe.Stock

To przykład swoistej schizofrenii politycznej, gdy rząd na forum Rady Unii Europejskiej głosuje przeciw paktowi imigracyjnemu, a następnie… jego premier obwieszcza, że będziemy beneficjentem regulacji, przeciwko której rząd głosował! Albo więc pan premier robi dobrą minę do złej gry albo nie wiedział ,co głosował.

Teraz słyszymy gremialne pocieszanie się i nas, że nowa polityka imigracyjna UE to nic złego,ba,wręcz przeciwnie. Po pierwsze: wejdzie w życie za dwa lata. Po drugie: dostaniemy z tego tytułu pieniądze, bo dadzą nam za przyjęcie uchodźców z Ukrainy. Po trzecie: opozycja straszy imigrantami.

CZYTAJ DALEJ

Reklama

Najczęściej czytane

W związku z tym, iż od dnia 25 maja 2018 roku obowiązuje Rozporządzenie Parlamentu Europejskiego i Rady (UE) 2016/679 z dnia 27 kwietnia 2016r. w sprawie ochrony osób fizycznych w związku z przetwarzaniem danych osobowych i w sprawie swobodnego przepływu takich danych oraz uchylenia Dyrektywy 95/46/WE (ogólne rozporządzenie o ochronie danych) uprzejmie Państwa informujemy, iż nasza organizacja, mając szczególnie na względzie bezpieczeństwo danych osobowych, które przetwarza, wdrożyła System Zarządzania Bezpieczeństwem Informacji w rozumieniu odpowiednich polityk ochrony danych (zgodnie z art. 24 ust. 2 przedmiotowego rozporządzenia ogólnego). W celu dochowania należytej staranności w kontekście ochrony danych osobowych, Zarząd Instytutu NIEDZIELA wyznaczył w organizacji Inspektora Ochrony Danych.
Więcej o polityce prywatności czytaj TUTAJ.

Akceptuję