Gdy uchwalano ustawę "o zwrocie mienia żydowskim gminom wyznaniowym" (głównie głosami SLD i UW) - część prawicowej opozycji pozaparlamentarnej podnosiła zasadne i zasadnicze wątpliwości, twierdząc, że ustawa ta jest sprzeczna z polskim ustawodawstwem. Przypomnijmy: przedwojenne żydowskie gminy wyznaniowe miały prawny status korporacji, które istnieją tak długo, jak tworzący korporacje ludzie. Niemcy wymordowali większość Żydów i większość wyznaniowych gmin żydowskich podczas wojny przestała istnieć.
Żydowskie gminy wyznaniowe powstałe już po wojnie nie są więc prawnymi spadkobiercami majątku tamtych gmin, istniejących do czasu hitlerowskiego ludobójstwa. Mimo to ww. ustawa mówi o "zwrocie" mienia... Właściwe byłoby określenie: "nadanie nowym gminom majątku przez państwo polskie".
Same zresztą umawiające się strony - rządowa i żydowskie mniejszości wyznaniowe (nie wszyscy Żydzi w Polsce są wierzący) - musiały zdawać sobie sprawę z tej poważnej kwestii prawnej, gdyż mimo przyjęcia określenia "zwrot mienia" - to, co będzie zwracane, ustalać mają wspólne wojewódzkie komisje mieszane. Widać więc, że ustawa używa terminu "zwrot" raczej na "użytek zewnętrzny" - podczas gdy de facto o tym, jakie nieruchomości będą przyznawane, decydować będą w trybie administracyjnym, więc uznaniowym, wspomniane komisje.
Przypomnijmy też, że "zwracany" (nadawany) ma być majątek służący "celom religijnym, kulturalnym i społecznym" (bez względu na to, co w tym kontekście słowo "społeczny" może oznaczać; a może oznaczać wszystko...).
W świetle ww. faktów i stanu prawnego (wytworzonego wspomnianą ustawą) widać wyraźnie, że o tym, jaki konkretnie majątek przyznawany będzie przez owe komisje mieszane żydowskim gminom wyznaniowym, decydować będą okoliczności pozaprawne: twardość negocjacji, presja wywierana na negocjatorów, ich odporność na tę presję, rzeczowość argumentów, zdolność uznawania argumentów rzeczowych i odrzucania argumentów innych etc.
Dlatego ważne jest, aby w poszczególnych województwach opinia publiczna wiedziała, o "zwrot" jakich nieruchomości (domów, placów) ubiegają się żydowskie gminy wyznaniowe i jak motywują swe żądania.
Można się bowiem obawiać, że będą to żądania niewspółmiernie duże w porównaniu z celami, jakim te zwracane obiekty miałyby służyć: celami "religijnymi, kulturalnymi, społecznymi". Obawy te są o tyle uzasadnione, że właściwie opinia publiczna nie wie, jak liczne są dziś w Polsce żydowskie gminy wyznaniowe tam, gdzie istnieją. Ostatnio (pisała o tym GW z 24 czerwca br.) związek gmin żydowskich w Polsce i Światowa Organizacja ds. Restytucji Mienia Żydowskiego (WJRO) postanowiły powołać wspólną fundację, która przejmie część majątku, jaki rząd polski poprzez komisje mieszane zwracać będzie (i już zwraca) żydowskim gminom wyznaniowym. Z podanych informacji wynika, że umawiające się strony żydowskie chcą odzyskać "od 3 do 6 tysięcy obiektów" (!).
Dziwi wielka ilość tych "obiektów" oraz tak bardzo "rozstrzelony" ich szacunek: w końcu 6 tysięcy to jest dwa razy więcej niż 3 tysiące... Po wtóre: wartość samych tylko budynków (nie licząc wartości gruntów) sięga rzekomo 2 miliardów dolarów, ale znam kompetentne osoby, które szacują ten majątek na wielokrotnie wyższą kwotę. Czy rzeczywiście takie są "potrzeby religijne, kulturalne i społeczne" gmin żydowskich w Polsce, zważywszy, że GW (zapewne dobrze w tych sprawach poinformowana) zapewniała niejednokrotnie, że w Polsce żyje już tylko "garstka Żydów"?...
Dlatego ważne jest, aby opinia publiczna w Polsce była dobrze poinformowana o "apetytach" strony żydowskiej, o podnoszonych argumentach, kontrargumentach i o decyzjach wspomnianych komisji.
Sprawa jest tym bardziej niepokojąca, że - według podpisanej umowy między związkiem gmin wyznaniowych w Polsce a WJRO - dziewięć gmin żydowskich w Polsce, położonych w dużych miastach, odzyska obiekty w tych miastach "i wokół nich" (!) oraz na terenie 19 byłych województw. Natomiast powołana wspólnie Fundacja - przez związek żydowskich gmin wyznaniowych w Polsce i Światową Organizację ds. Restytucji Mienia Żydowskiego - otrzymać ma "obiekty z pozostałych 30 byłych województw".
Porozumienie przewiduje nadto, że część odzyskiwanych " obiektów" (w tym cmentarzy) będzie mogła "być sprzedana lub wynajmowana"!
Czy więc są to obiekty mające służyć owym ustawowym " celom religijnym, kulturalnym i społecznym" żydowskiej mniejszości narodowej w Polsce - czy też mają być przedmiotem handlu, obrotu, wynajmu, akumulacji kapitału?
Czy jeśli np. odzyskany cmentarz (jako - w myśl ustawy - "służący celom religijnym") zostanie następnie sprzedany - nie będzie się to kłócić z samą intencją jego zwrotu "dla celów religijnych"?...
Widać stronie żydowskiej bardzo zależy na jak najszybszym załatwieniu tej sprawy, jeśli przeznacza na samo przygotowanie wniosków o zwrot mienia prawie milion dolarów. A więc ten milion dolarów, wzięty na kredyt, spłacony ma być "z pieniędzy uzyskanych ze sprzedaży odzyskanych obiektów". Widać zatem, że już z góry strona żydowska zakłada, iż część zwracanych obiektów nie będzie służyć żadnym "celom religijnym, kulturalnym i społecznym"!
Płynie stąd jednak wyraźna dyrektywa dla polskiej strony rządowej, zasiadającej w owych wojewódzkich komisjach mieszanych: należałoby zatem szczególnie krytycznie przyglądać się żydowskiej argumentacji, uzasadniającej zwrot wskazanego obiektu ze względów " religijnych, kulturalnych czy społecznych". I zwracać tylko te, które konkretnej (określonej liczebnie) gminie żydowskiej są rzeczywiście potrzebne. Rzeczywiście - czyli adekwatnie do liczby wyznawców. Musi to spowodować konieczność wniesienia stosownej poprawki do obecnego ustawodawstwa, precyzującej, na jakiej podstawie organy polskiej administracji mają zaliczyć kogoś do "mniejszości narodowej" lub wyznaniowej: inaczej strona żydowska mogłaby twierdzić, że np. w województwie warszawskim połowa mieszkańców to Żydzi... Owszem, przejaskrawiam, ale tylko po to, by ukazać ogromne możliwości nadużyć!
Wychodzi więc na to, że aby ustawa o "zwrocie mienia żydowskim gminom wyznaniowym w Polsce" oraz wspomniana umowa związku gmin wyznaniowych żydowskich w Polsce z WJRO weszły w życie - trzeba wprowadzić i ustalić prawne kryteria kwalifikowania obywateli do określonej mniejszości narodowej. Kto to ma robić: czy sami obywatele (zainteresowani) mają składać takie deklaracje dobrowolnie? Czy np. gminy żydowskie mają wystawiać swym członkom takie metryczki?... Bez ustalenia jednak takich kryteriów (co może wzburzyć zwolenników neutralności wyznaniowej państwa...) trudno sobie wprost wyobrazić, jak owe komisje będą ustalać, ile właściwie majątku rząd polski ma " zwracać" żydowskim gminom wyznaniowym!
Rodzi się jeszcze jedno pytanie: w jaki sposób to skomplikowane (jak widać) rozwiązanie kwestii "zwrotu mienia" gminom żydowskim ma się do projektów reprywatyzacji, mającej objąć także obywateli polskich polskiego pochodzenia?... Czy w świetle znanych już propozycji nie zachodzi tu aby rażąca nierówność, z pokrzywdzeniem Polaków polskiego pochodzenia?
Może by rząd przeznaczył więcej czasu i pieniędzy na wyjaśnienie społeczeństwu tej właśnie kwestii (bo może rzutować bardzo poważnie na stosunki polsko-żydowskie w kraju), zamiast np. uprawiać ostrą agitację za przystąpieniem do UE (o czym w końcu rozstrzygnąć ma podobno referendum)? Kwestia ta - sądzę - bardziej bulwersuje opinię publiczną niż sprawa integracji z UE, gdyż ta druga sprawa jest już o tyle przesądzona, że bez względu na wynik referendum - i nie czekając na nie - Sejm już zajął się uchwalaniem ok. 100 ustaw dostosowawczych do UE... Te ustawy poważnie zmienią polskie prawo i status polskich obywateli, nawet jeśli w przyszłym referendum powiedzieliby " nie"...