W czasach wielkich przemian społecznych gdy pojawia się zjawisko
wykorzenienia z własnej tradycji i kultury znakiem czasu jest wzrost
zainteresowania przeszłością rodzinnej ziemi, dziejami naszych miast
i wsi. W naszej archidiecezji wiele parafii i miejscowości swoimi
dziejami sięga w daleką przeszłość. Czasem, jak w wypadku parafii
Sędziejowice wiele spraw pogrążyło się w niepamięci. Jednak ten nawet
fragmentaryczny obraz jaki wyłania się z zachowanych dokumentów wart
jest naszej uwagi.
O miejscowości Sędziejowice pierwsza wzmianka znajduje
się w wykazie dóbr arcybiskupa gnieźnieńskiego w tzw. Bulli gnieźnieńskiej
z 1136 r. Nazwa Sędziejowice została przyjęta od pierwszego osadnika
Sędzieja. Łacińska nazwa wsi w 1136 i 1314 r. brzmiała Sandeievici,
w 1839 r. - Sędzieiowice, w latach okupacji 1939-45 - Sendewitz,
w XX w. ostatecznie - Sędziejowice. W majątku biskupim wcześnie zaszła
konieczność budowy początkowo kaplicy, później po kilkudziesięciu
latach kościoła i erygowania parafii. Parafia w Sędziejowicach erygowana
została już w końcu XIII w., jednak pierwszy kościół wspomniany jest
dopiero w dokumentach w XV w. jako już istniejący. Najprawdopodobniej
obecny kościół jest czwartym z kolei, dwa pierwsze przetrwały około
500 lat, trzeci, drewniany, spłonął 13 lipca 1984 r. Fundatorem kościoła
z XV w. był duchowny lub świecki, mający na imię Klemens.
Ustalenie się parafii w Sędziejowicach wysunęło je na
centralne stanowisko wśród okolicznych osiedli i folwarków, należących
do arcybiskupa gnieźnieńskiego. Erygowanie parafii oraz późniejsza
działalność gospodarcza wpłynęła również na rozbudowę układu dróg.
Kościelna wieś Sędziejowice, położona w znacznej odległości od rozwijających
się takich ośrodków jak Sieradz, Łask, Pabianice, Widawa, Szczerców,
Burzenin, Szadek, jako prywatna własność arcybiskupa nie doczekała
się nadania jej praw miejskich. Układ parafii i ich obszar rzadko
ulegał zmianie. Pierwsze dane o parafii i kościele w Sędziejowicach
z XVII w. zawarte są w księdze chrztów, prowadzonej przez miejscowych
proboszczów. Pierwszą taką księgę założył w 1622 r. ówczesny proboszcz
ks. Aleksander Modest Popiel.Przebywał on w Sędziejowicach co najmniej
od 1662 do 1678 r. Proboszcz ten wybudował na gruncie probostwa w
1677 r. drewnianą plebanię o dwóch izbach. W latach 1679-1689 w parafii
Sędziejowice proboszczem był ks. Andrzej Możarski. Jego nazwisko
znajduje się w metrykach chrztu przez 10 lat. Miejsce po nim zajmuje
proboszcz ks. Jan Makowski, pozostając administratorem parafii od
1689 do 1694 r. Za lata 1695-1709 nie udało się zidentyfikować nazwiska
proboszcza parafii. Parafia w połowie XVII w. mogła liczyć od ok.
500-600 mieszkańców. W latach 1710-37 proboszczem parafii był ks.
Józef Dumfalski. Z tego okresu pochodzą dwa protokoły mówiące, że
kościół ówczesny mieścił się kilkadziesiąt metrów na północ od dzisiejszego,
a cmentarz w tych latach sięgał daleko w kierunku obecnej plebanii
oraz gospodarstw leżących na południe od kościoła. W latach 1738-54
proboszczem parafii był ks. Paweł Stanisław Kuleszyński. Nosił on
tytuł dziekana wieluńskiego, kanonika łaskiego i proboszcza parafii
Sędziejowice. Równocześnie z nim pracował w parafii Antoni Wróbel
noszący tytuł rektora szkoły parafialnej, kantora a także ministra.
W szkole trywialnej (pierwszy stopień) uczono umiejętności spełniania
różnych czynności kościelnych, czytania i śpiewu po łacinie, ministrantury
i in. Duża liczba księży wyszczególnionych w metrykach urodzeń w
latach 1738-54 wskazywać może, że w tym okresie nie było proboszcza
w parafii lub był, ale z powodu choroby zastępowali go okoliczni
księża i Bracia Bernardyni z zakonu w Widawie. Można przypuszczać,
że we wsi istniała, w oparciu o kościół i folwark arcybiskupi, szkoła
parafialna, przygotowująca księży do studiów w Akademii Widawskiej
- filii Uniwersytetu w Krakowie. W omawianym okresie w aktach Stanu
Cywilnego brakuje księgi zgonów i ślubów. W XVIII w. w parafii Sędziejowice
brak jest danych o liczbie ludności.
W okresie do 1808 r. na cmentarzu przy kościele spoczęło
ponad 3000 zmarłych. Około roku 1807 otwarto nowy cmentarz na wschód
od kościoła, za ówczesną wsią. Proboszczem parafii Sędziejowice na
przełomie wieku XVIII i XIX był ks. Józef Sałaciński. Za jego administracji
sporządzono ważny dokument o budowie i wyposażeniu kościoła, o sprawach
gospodarczych i administracyjnych parafii. Spalony w wyniku pożaru
drewniany kościół pw. św. Marii Magdaleny i Klemensa, długości 25
m, szerokości 11 m, mieszczący 400-500 ludzi, wystawił w 1779 r.
arcybiskup gnieźnieński, Prymas Polski - Antoni Kazimierz Ostrowski.
Ze sprawozdania z wizyty dziekańskiej w parafii Sędziejowice, odbytej
w 1821 r. wynika, że proboszczem w tym roku został ks. Antoni Stankiewicz.
Podstawą gospodarczą ówczesnej parafii były dochody z majątku i wsi.
Z ksiąg kościelnych były trzy stare mszały, brewiarz, rytuał czyli
agenda i metryki kościelne chrztów, zaślubin i zmarłych - jednak
nie wszystkie.
W Księstwie Warszawskim (1807-1815) ze względów sanitarnych
rozdzielono cmentarze kościelne od grzebalnych. Tak więc w latach
1807-1812 pogrzeby odbywały się na nowym cmentarzu przy szosie Łask
- Widawa. Ks. Antoni Stankiewicz pracował w parafii od ok. 1808 do
1822 r. Następnie parafię objął ks. Emeryk Skarzyński. Już po dwóch
latach jego pobytu miała miejsce kolejna kradzież w kościele. Proboszcz
był jednocześnie urzędnikiem Stanu Cywilnego. Nie było wikariusza.
Był organista, ale zastępował on też służbę kościelną. W czasie pobytu
proboszcza Skarzyńskiego w parafii, na cmentarzu grzebalnym dn. 26
sierpnia 1863 r. rozegrała się bitwa z Kozakami. Do dnia dzisiejszego
znajduje się na cmentarzu pomnik upamiętniający to wydarzenie. Parafia
Sędziejowice czerpała dochody z Sędziejowic oraz z innych wsi. Powizytacyjne
sprawozdanie dziekańskie z 1837 r. mówi o złym stanie dachu, wieżyczki
na kościele i o ogrodzeniu, tylko z jednej strony, cmentarza grzebalnego.
Sprawa remontu kościoła i płotów, ciągnąca się od 1825 r. staje się
coraz pilniejsza. Ksiądz proboszcz zadbał o bezpośrednie otoczenie
i wybudował m.in. plebanię i dom dla organisty Kajetana Fulczyńskiego.
Ze względu na zły stan zdrowia ks. Skarzyńskiego z dniem 12 stycznia
1866 r. mianowano na wikariusza w Sędziejowicach ks. Tadeusza Błeszyńskiego.
Pochodził on z Zakonu Dominikanów z Widawy. Od 1868 r. proboszczem
parafii Sędziejowice był ks. Maksymilian Szulczewski. Wtedy parafia
liczyła ok. 1000 mieszkańców. W 1875 r. ks. Szulczewski został przeniesiony
do innej parafii. Na jego miejsce mianowano ks. Mikołaja Karwacińskiego.
Dokumenty nie mówią nic o dalszym losie ks. Błeszyńskiego. Za kadencji
proboszcza Karwacińskiego założono nowe, drewniane furtki przy poprawionym
parkanie cmentarza kościelnego. W 1876 r. zbudowano frontowy parkan
wraz z bramą przy kościele. W 1877 r. na zewnątrz i wewnątrz kościół
został odmalowany. W 1879 r. proboszcz wybudował nową plebanię. Ks.
Karwaciński w 1883 r. odszedł na probostwo do Marzenina. Parafię
w Sędziejowicach objął ks. Aleksander Gawłowicz. Ludność parafii
w 1883 r. liczyła 1608 osób. Łącznie w parafii urodziło się 42 dzieci.
W okresie od 1886 do 1912 r. funkcję proboszczów pełnili kolejno:
ks. Adam Kędzierski, ks. Antoni Keller, ks. Józef Marzantowicz, ks.
Cyryl Gutowski i ks. Marian St. Kazubiński.
cdn.
Pomóż w rozwoju naszego portalu