Piotr Siewień
Edycja zamojsko-lubaczowska 15/2003

Wielki Tydzień to czas, który - poprzedzony Niedzielą Palmową - jeszcze bardziej i głębiej zachęca nas do duchowego przeżywania z pełną świadomością Męki, Śmierci i Zmartwychwstania Pana Jezusa. To nadzwyczajne doświadczenie wydarzeń sprzed prawie 2000 lat jest w roku liturgicznym nazywane Triduum Paschalnym. Przygotowuje nas ono do świadomego uczestnictwa w nadziei chrześcijańskiej, która ukazała się na krzyżu. Chrystus umierając i wypełniając wolę swego Ojca zwycięża grzech, śmierć i szatana dla naszego odkupienia z grzechu pierworodnego, abyśmy także dostąpili zaszczytu obecności w krainie niebieskiej ze Stwórcą.
Święta Wielkanocne są świętami, które nie mają stałej daty, lecz już na Soborze Nicejskim w 325 r. ustalono jak obliczyć czas, kiedy przypada dzień Wielkiej Niedzieli. Zgodnie z kalendarzem żydowskim jest to 14 dzień Nisan, czyli dzień pierwszej wiosennej pełni księżyca. Święta te przypadają po 6-tygodniowym okresie Wielkiego Postu i ciągną się przez szereg kolejnych dni, poczynając od czwartku po Środzie Popielcowej, a kończąc na Wielkim Tygodniu - Triduum Paschalnym.
Triduum Paschalne rozpoczyna się liturgią Wielkiego Czwartku - Mszą Wieczerzy Pańskiej, kończy Drugimi Nieszporami Niedzieli Wielkanocnej. Wyrażenie "triduum" nie można tłumaczyć przez "trzy dni". W sformułowaniu nie chodzi o wyliczenie godzin, liczbę dni, lecz o kolejne fazy Misterium Paschalnego: uczta pożegnalna i zarazem zapowiedź ofiary krzyżowej, śmierć na krzyżu, złożenie w grobie i zmartwychwstanie.
W Wielki Czwartek obchodzimy święto kapłanów, ponieważ w tym dniu, w czasie Ostatniej Wieczerzy został ustanowiony sakrament kapłaństwa oraz sakrament Eucharystii. Wszystkim wiernym znany jest wielkoczwartkowy obrzęd obmywania nóg dwunastu osobom przez biskupa, co jest nawiązaniem do gestu Pana Jezusa, który obmył nogi swoim dwunastu uczniom. W trakcie Mszy św. w Wielki Czwartek milkną w kościele organy i wszystkie dzwonki. Zastępują je drewniane kołatki, których dźwięk (aż do czasu Zmartwychwstania) symbolizować ma zdradę Judasza. Pod koniec Mszy św. ogołocony zostaje ołtarz.
W Wielki Piątek przeżywamy Drogę Krzyżową i Najświętszy Sakrament i figurę umęczonego Chrystusa składamy do grobu. W Polsce grób Pański miał zawsze bardzo doniosłą rolę. Ubierany przez miejscowe wspólnoty, często obok motywów religijnych ukazywał także motywy narodowe i prowyzwoleńcze. Przy grobie stoją często honorowe straże, składające się z młodzieży akademickiej i szkolnej, harcerzy, strażaków czy wojska.
W Wielką Sobotę przeżywamy dzień największej żałoby w Kościele. Trwa całodniowa adoracja Grobu Jezusa. Przez cały dzień odbywa się święcenie pokarmów. W skład koszyka ze święconką wchodzi baranek, który symbolizuje Chrystusa i Jego zwycięstwo, kawałek chleba, ponieważ Jezus jest naszym Chlebem Życia, sól nadająca smak, chrzan doprawiony cukrem, który przypomina nam, że gorzka męka Chrystusa została osłodzona cudem zmartwychwstania. Uzupełnieniem zawartości koszyka są pisanki, ponieważ jajka są symbolem nowego życia. Warto także wspomnieć o słodkich wypiekach, gdzie główne miejsce zajmują "baby wielkanocne", a także różnego rodzaju placki i mazurki. Dawniej po powrocie z kościoła należało ze święconką trzykrotnie obejść dom dookoła, aby w ten sposób odpędzić złe moce. W tym dniu jest odprawiane także nabożeństwo światła i wody. Woda jest symbolem życia, światło zaś to Chrystus, który rozjaśnia wszystkie nasze ciemne strony naszego życia.
W Wielką Niedzielę rano o godz. 6.00 odprawiana jest Msza św. rezurekcyjna, podczas której odgrywana jest niekiedy scena z niewiastami i aniołem przy pustym grobie. Dzwonią radośnie dzwony w kościołach, niosąc wieść, że Chrystus zmartwychwstał! Po Rezurekcji wszyscy udają się do domów na świąteczne śniadanie, w skład którego wchodzą przysmaki ze "święconki". Tak jak w Wigilię dzieliliśmy się opłatkiem, tak na Wielkanoc dzielimy się święconym jajkiem, składając sobie przy tym wzajemne życzenia zdrowia, pomyślności i przebaczając sobie wzajemne urazy.
Święta Wielkanocy, poprzedzone pełnym mistyki Wielkim Tygodniem, łączą w sobie w unikalny sposób tradycje świeckie z bogactwem religijnych przeżyć. Jest to niezwykłe połączenie religijności ze świecką obyczajowością, co składa się na niezwykłą atmosferę Świąt Wielkanocnych.