Tak określił Papieski Instytut Polski w Rzymie Jan Nowak Jeziorański, słynny kurier z Warszawy, dyrektor polskiej stacji Radia Wolna Europa, który gościł w Instytucie w dniach 12-14 listopada br. Słowa te dobrze oddają znaczenie, jakie miał i ma Instytut Polski w Rzymie, a także wskazują na jego rolę i ważne miejsce w historii Kościoła i naszej Ojczyzny. 90 lat istnienia to piękna karta zapisana w dziejach kultury polskiej na ziemi włoskiej, w Rzymie - stolicy chrześcijaństwa. Obchody (21 listopada br.) 90. rocznicy utworzenia Instytutu były okazją do przyjrzenia się tej pięknej karcie.

Od samego początku - tj. od 13 listopada 1910 r., kiedy to bł. bp Józef Sebastian Pelczar zainaugurował działalność Hospicjum Polskiego w Rzymie - miejsce to stało się środowiskiem głębokiej formacji intelektualnej i duchowej polskiego duchowieństwa. Utworzenie tego dzieła było bardzo trudne ze względu na fakt, że zaborcy wykreślili Polskę z mapy Europy. Jednak determinacja bł. bp. Pelczara była ogromna. Projekt utworzenia takiego domu przedstawił on w maju 1909 r. papieżowi Piusowi X i uzyskał zgodę. Ogromną rolę przy powstawaniu polskiego domu odegrał ks. prał. Adam Sapieha, późniejszy kardynał i metropolita krakowski, który był osobą bardzo blisko zwiazaną z Piusem X. Od 1932 r. z Instytutem związane są Siostry Służebniczki Niepokalanego Poczęcia Najświętszej Maryi Panny, a od 1977 r. bracia ze Zgromadzenia Braci Serca Jezusowego. Swoją służbę i pomoc ofiarowują także od 1989 r. panie z Instytutu Niepokalanej Matki Kościoła, który zwiazany jest z dziełem Ruchu Światło-Życie i osobą sługi Bożego - ks. Franciszka Blachnickiego.
Uroczystość 90-lecia Instytutu miała dwie części. Pierwsza - to konferencja, ktora odbyła się w auli Instytutu. Na uroczystość przybyli m.in: kard. Józef Glemp - prymas Polski, abp Edward Nowak z Kongregacji ds. Kanonizacyjnych, abp Szczepan Wesoły, ks. Marian Rola - rektor Kolegium Polskiego w Rzymie, Stefan Frankiewicz - ambasador Polski przy Stolicy Apostolskiej, o. Konrad Hejmo z Ośrodka "Corda Cordi". Rektor - ks. Zbigniew Kiernikowski odczytał list od abp. Zenona Grocholewskiego, prefekta Kongregacji ds. Wychowania Katolickiego. Zgromadzeni z zaciekawieniem wysłuchali wykładu prof. Jana Władysława Wosia nt: Papieski Instytut Polski (Hospicjum Polskie) w Rzymie a " sprawa polska" na początku XX wieku. Następnie Ksiądz Rektor przedstawił działalność Instytutu w ciagu 90 lat jego istnienia i sytuację dzisiejszą. W minionym czasie liczba księży studentów wyniosła ponad 500, w tym 141 uzyskało doktoraty. Księża studenci mieszkający w Instytucie studiowali i studiują na niemal wszystkich uczelniach papieskich w Rzymie. Ważne miejsce w życiu Instytutu zajmuje liturgia, zarówno wspólna Eucharystia, jak też wspólnie odprawiana Liturgia Godzin i dni skupienia. Od 1995 r. w Instytucie organizowane są sympozja podejmujące tematykę formacji permanentnej kapłanów. Dom Instytutu w ciągu swojej 90-letniej historii był także świadkiem ważnych wydarzeń z życia Kościoła, jak Sobór Watykański II, goszcząc w swoich polskich murach Ojców Soboru. To w Instytucie był podpisywany w 1965 r. list biskupów polskich do biskupów niemieckich.
Następnie przemówił prymas Polski - kard. Józef Glemp, który przypomniał o świętości fundatorów Instytutu: św. Piusa X i bł. bp. Józefa Sebastiana Pelczara.
Po konferencji została odprawiona uroczysta Eucharystia pod przewodnictwem Prymasa Polski, który także wygłosił homilię.
Na uroczystość, która była Te Deum za 90 lat istnienia Instytutu, przybył także abp Giovanni Battista Re - prefekt Kongregacji ds. Biskupów.