Typowe spotkanie Polaków rozpoczyna zazwyczaj wymiana narzekań: na rząd, na pogodę, na dochody, na samopoczucie. „źle zawsze i wszędzie ta czarna nić się przędzie”. Widział to już Norwid.
I się przędzie. Ale dzisiaj, tutaj, spróbujemy ją przeciąć.
Święto nowego początku. To święto nadziei. Zaczynamy tkać nowy motyw, dobieramy nici.
Nić pierwsza to nić nadziei. Chcemy nią otoczyć wszystko, co ten nowy rok przyniesie.
Ufamy, że spotkamy dobrych ludzi.
Ufamy, że czegoś nowego się nauczymy.
Ufamy, że pozostawimy po sobie jakiś dobry ślad.
„Z dobrych dobrzy się rodzą” - zauważył Mistrz z Czarnolasu. Jeśli nie będziemy narzekać tylko, lecz będziemy siać dobro, choćby małe, to dobro nam wyrośnie.
Za rok zdziwimy się, że nam go przybyło.
Polacy wydają się być zmęczeni. Wydają się kontemplować własną niemoc.
Im więcej osiągamy, tym bardziej wydajemy się być wypaleni.
Czyżby złoża dobroci, jak zasoby węgla, powoli się wyczerpywały?
A może pozwoliliśmy, aby przykryła ją gruba warstwa popiołu pesymizmu?
A przecież jesteśmy krajem wielkich możliwości.
A przecież mamy w sobie i rycerską odwagę,
i romantyczną wrażliwość
i pozytywistyczną pracowitość.
I nie brak nam pola do działania.
Brakuje nam wiary w siłę dobra.
Jesteśmy jak skrępowany olbrzym, ale skrępowany węzłami wewnętrznymi, na własną prośbę.
Czy nie od młodego pokolenia należy zaczynać odczarowywanie Polski z chocholego tańca niemożności?
Bo przecież możliwości są.
Gdzie szukać uleczenia?
Skąd mają iść impulsy, które obudzą cały potencjał tkwiący w Polakach?
Są dwa rodzaje świątyń i na nie się oglądamy.
Świątynie wiedzy i świątynie ducha; uniwersytety i kościoły; rozum i wiara.
Od uniwersytetów chcemy, by nie tylko były przedsiębiorstwami użyteczności publicznej, ale by pomagały swoim studentom zbudować mocną osobowość ludzi wolnych i twórczych.
Student nie może być traktowany jak klient i nie może być traktowany jak pan.
Student to ktoś, kto przychodzi do świątyni wiedzy, by wyjść z niej jako lepszy, pełniejszy człowiek. To jego prawo i to zawsze możemy mu dać, niezależnie
od rozmaitych braków, jakie nękają świat nauki polskiej.
Ale są jeszcze świątynie ducha.
„Bez serc, bez ducha to szkieletów ludy” - napisał kiedyś Mickiewicz.
Młodemu człowiekowi, który szuka życia pełnego i pięknego, trzeba też pomóc zrozumieć, że nie da się tego osiągnąć bez pracy nad duchem.
I temu chce służyć Kościół.
A więc możliwości są.
Tylko aby nam nici nadziei nie brakło. Ona jest taka delikatna, a rok akademicki długi.
Oby jej nie przerwał rachunek ekonomiczny polskich uczelni, oby jej nie przeciął schematyzm w myśleniu i zmęczenie ludzi Kościoła.
Oby kiedyś jakiś historyk nie napisał o roku akademickim 2008/2009, parafrazując Wyspiańskiego, iż „dużo mogli mieć, gdyby tylko chcieli chcieć”.
Z myślą, że tak o nas nie napiszą, rozpoczynamy nowy rok akademicki.

Z przemówienia wygłoszonego 30 września 2008 r. na rozpoczęcie nowego roku akademickiego w Wyższym Metropolitalnym Seminarium Duchownym w Warszawie